Дзень у гісторыі. 3 кастрычніка. Зацверджаны сігнал SOS. Дзень нараджэння пісьменніка М. Дуброўскага, паэта В. Жыбуля

Міжнародны дзень лекара (International Doctor’s Day, з 1971 года). 

Дзень салідарнасці і актыўных дзеяў лекараў ва ўсім свеце. Галоўная мэта любога лекара – паляпшэнне і захаванне здароўя насельніцтва.

У 1971 годзе пры падтрымцы кіраўнікоў усіх дзяржаў падчас старту праекта “Урачы без межаў” была заснавана Сусветная арганізацыя аховы здароўя.

У Беларусі практыкуючых лекараў 52 на кожныя 10 тысяч жыхароў (Швецыя – 43, Данія – 42). 

 Сусветны дзень архітэктуры (World Day of Architecture, 1946 года) — міжнароднае прафесійнае свята архітэктараў і знаўцаў архітэктурных шэдэўраў. 

У Беларусі каля 1800 помнікаў архітэктуры, у тым ліку каля 150 ў Магілёве.

1458 год. Нарадзіўся Святы Казімір.

Каралевіч польскі і вялікі княжыч літоўскі. 

Каталіцкі святы, патрон Вільні, апякун земляў Вялікага Княства Літоўскага, патрон Гродзенскага біскупства.

Сын Казіміра Ягелончыка. 

Кіраўнік справамі ў Польшчы (1481-1483), займаўся дабрачыннасцю.

Памёр у 1484 годзе ў Вільні.

У гонар святога праводзіцца асобная служба 4 сакавіка. У Вільні ў гэты дзень адбываецца святочны кірмаш – “Казюкас”.

1652 год. Памёр Крыштаф Хадкевіч

Дзяржаўны дзеяч Вялікага княства Літоўскага: вялікі харунжы  (1611-1623), вялікі канюшы (1623-1633), кашталян троцкі і віленскі, ваявода віленскі (1642-1652).

Быў старостам бабруйскім. 

Удзельнік войнаў з Турцыяй, Швецыяй, Расіяй. 

1786 год. У Магілёве і Полацку адкрыліся расійскія “галоўныя” (губернскія) народныя вучылішчы з чатырохгадовым тэрмінам навучання. 

Яшчэ сем “малых” вучылішчаў з 2-гадовым тэрмінам навучання з’явіліся ў павятовых цэнтрах. 

Гэтыя ўстановы былі адкрыты ў ліку першых  25 народных вучылішчаў у Расійскай імперыі па распараджэнню Кацярыны ІІ і з падачы серба Янковіч дэ Мірыево. 

Навучанне ў іх было значна слабейшым, чым ва ўстановах Эдукацыйнай камісіі (1773) Рэчы Паспалітай і езуіцкіх.

Галоўнае вучылішча ў Магілёве 15 верасня 1809 года было пераўтворана ў мужчынскую гімназію. 

Сярод знакамітых выпускнікоў установы можна ўзгадаць навукоўцаў, падарожнікаў К. Грум-Гржымайлу, М.Урончанку, С. Каваліка,  Дз. Дубягу, краязнаўца К.Гартынскага, прэзідэнта сената Гавайскіх астравоў М. Судзілоўскага, энцыклапедыстаў братоў Гранат, О. Шмідта, камандуючага Сербскай арміі М. Чарняева і іншых.

1848 год. Памёр Міхал Баброўскі

Славіст, арыенталіст, багаслоў. 

Доктар багаслоўя, прафесар Віленскага ўніверсітэта, канонік Брэсцкага капітула.

Даследчык старажытных славянскіх рукапісаў і старадрукаваных кірылічных выданняў. 

Адзін з пачынальнікаў скарыназнаўства.

Разам  з Ігнатам Даніловічам адзінз першых творцаў «беларускага нацыянальнага адраджэння», «беларускай нацыянальнай ідэі».

Валодаў беларускай мовай.

1889 год. Нарадзіўся Міхал Пятроўскі

Беларускі хрысціянскі дэмакрат, каталіцкі святар. 

Прыхільнік беларусізацыі касцёла ў Беларусі, беларускага характару школьніцтва, культурнай і грамадскай дзейнасці. 

Прамаўляў казанні на беларускай мове.

На фота: Удзельнікі беларускага гуртка ў Рыма-каталіцкай духоўнай акадэміі ў Пецярбургу на пачатку 1917 г. Злева  Міхал Пятроўскі.

1895 год. Нарадзіўся Сяргей Ясенін

Рускі паэт, адзін з самых папулярных і вядомых рускіх паэтаў XX стагоддзя.

Памёр у 1925 годзе.

Пашырана ілжывае меркаванне, што Ясенін служыў у Магілёве ваенным санітарам. 

Але гэтая інфармацыя не раз абвяргалася.

1897 год. У в. Казелле Краснапольскага раёна нарадзіўся Міхась Дуброўскі

Беларускі пісьменнік, перакладчык.

Супрацоўнік Інбелкульта, Усесаюзнага радыёкамітэту.

Выкладчык Брэсцкага, Гродзенскага педінстытутаў, Літаратурнага інстытута ў Маскве.

Перакладчык на беларускую мову паэмы О. Уайльда «Балада Рэдынгскай турмы».

1906 год. Міжнародным сігналам бедства зацверджаны сігнал SOS

Раней дзейнічаў сігнал CQD.

Памылкова лічыць, што сігнал SOS складаецца з першых літар фразы Saves Our Souls (Ратуйце нашы душы). 

Насамрэч ён абраны з чыста тэхнічных меркаванняў.

Самы вядомы выпадак падачы сігналу SOS да гэтага часу застаецца SOS “Тытаніка”.

З 1999 года ўсе марскія судны павінны выкарыстоўваць для перадачы сігналаў бедства больш дасканалую сістэму – GMDSS.

У сувязі з гэтым значэнне сігналу “SOS” паменшылася.

1978 год. Нарадзіўся Віктар Жыбуль

Беларускі паэт і літаратуразнавец.

Працаваў у часопісах «Першацвет», «Роднае слова»,  «Arche». 

Супрацоўнік Беларускага дзяржаўнага архіва-музея літаратуры і мастацтва.

Удзельнік «Бум-Бам-Літ», многіх літаратурна-музычных праектаў, мастацкіх акцый, перформансаў. 

Прычыніўся да дзейнасці многіх музычных гуртоў, выступае з калектывам «Рацыянальная дыета».

Паэт-эксперыментатар, аўтар паліндромных паэм,  зборнікаў паэзіі.

Удзельнік праекта «(Не)расстраляныя».

1990 год. Аб’яднанне ФРГ і ГДР. Дзень адзінства Германіі.

Народная палата ГДР прыняла рашэнне пра далучэнне да ФРГ і ўтварэнне адзінай дзяржавы. У Берліне быў спушчаны сцяг ГДР.

З 00:00 гадзін ГДР спыніла сваё існаванне як дзяржава, Заходні Берлін – як самастойная палітычная адзінка з асаблівым міжнародным статусам. 

У склад ФРГ увайшлі пяць адноўленых земляў былой ГДР: Брандэнбург, Мекленбург-Пярэдняя Памеранія, Саксонія, Саксонія-Анхальт, Цюрынгія і тэрыторыя Берліна.

2006 год. Памерла Тамара Пузіноўская

Беларуская актрыса.

З’яўлялася адной з найболей запатрабаваных актрыс Купалаўскага тэатру.  

Талент актрысы асабліва раскрыўся ў спектаклях нацыянальнай драматургіі. 

Сярод яе выдатных роляў — Нэля («І змоўклі птушкі» І. Шамякіна), Ліда («Радавыя» А. Дударава), Маргарыта («Напісанае застаецца» А. Петрашкевіча), Бона Сфорца («Чорная панна Нясвіжа» А. Дударава).

 

Дзень у гісторыі: 4 верасня. Дзень беларускага пісьменства. Нарадзіліся: пісьменнік Сакрат Яновіч і юрыст, палітзняволены Максім Знак. Памёр мастацтвазнаўца Міхаіл Раманюк

Дзень беларускага пісьменства.

Адзначаецца з 1994 году.

Ініцыятыва аб запачаткаванні Дня беларускага пісьменства сыходзіла з Міністэрства культуры і друку Беларусі. Нагадой для яго стала 500-годдзя з дня нараджэння Францыска Скарыны.

Першапачаткова гэты Дзень быў прымеркаваны да выдання першай друкаванай беларускай кнігі – 6 жніўня 1517 году. З 1998 году яго адзначаюць у першую нядзелю верасня.

Месца для правядзення фэстаў Дня беларускага пісьменства штогод мяняецца. Сёлета гэта Добруш.

1831 год. Памёр Юзаф Пешка.

Жывапісец, прадстаўнік акадэмічнага класіцызму.

Працаваў у розных беларускіх гарадах і мястэчках, выкладаў у Школе прыгожых мастацтваў, у Ягелонскім універсітэце.

Пасля падарожжаў па Беларусі пакінуў выявы краявідаў Магілёва і Шклова, Магілёўскай губерні, Віцебску, Нясвіжа, Мінску.

Аўтар партрэтаў гістарычных дзеячаў, работ па гісторыі Рэчы Паспалітай.

Яго пейзажы асабліва каштоўныя для вывучэння архітэктуры Мінску.

1884 год. Нарадзіўся Хведар Імшэнік.

Беларускі літаратуразнаўца, мемуарыст, педагог.

Па запрашэнні Максіма Багдановіча пераехаў у Яраслаў выкладаць у прыватнай мужчынскай гімназіі.

Працаваў дырэктарам Бабруйскага, Рагачоўскага, выкладчыкам Гомельскага педагагічных тэхнікумаў.

Напісаў успаміны пра Максіма Багдановіча і газету «Наша ніва».

Арыштаваны 15 ліпеня 1930 па справе «Саюзу вызвалення Беларусі». Сасланы на 5 гадоў ва Уфу. Далейшы лёс невядомы.

1891 год. Памёр Міхаіл Каяловіч.

Гісторык, славянафіл.

Даследчык гісторыі ўніяцтва, царкоўнай і агульнай гісторыі, народнага руху Заходняга краю.

1906 год. Нарадзіўся Ігнат Дуброўскі.

Пісьменнік, навуковец.

Загадваў сектарам аграрных праблем Інстытуту эканомікі савецкай Беларусі, даследаваў эканоміку.

Аўтар шэрагу аповесцяў ды нарысаў.

Пачынальнік аналітычнага нарысу ў беларускай літаратуры.

1936 год. Нарадзіўся Сакрат Яновіч.

Пісьменнік, публіцыст, грамадскі дзеяч Беласточчыны.

Працаваў у газеце «Ніва», ачольваў Беларускае дэмакратычнае аб’яднанне. У створным ім асяродку Villa Socrates праходзілі беларускія і міжнародныя інтэлектуальныя сустрэчы.

Аўтар зборнікаў апавяданняў і мініяцюр, каля 30 кніг.

Пераклаў на польскую мову «Вітражы» Янкі Брыля, п’есу Яўгена Шабана «Шрамы» для Драматычнага тэатру імя Вянгеркі ў Беластоку.

1981 год. Нарадзіўся Максім Знак.

Юрыст, адвакат і палітык.

Праваабарончай супольнасцю прызнаны палітзняволеным.

Падчас прэзідэнцкіх выбараў 2020 году быў юрыстам штабу кандыдата на пасаду прэзідэнта Віктара Бабарыкі. Уваходзіў у склад Каардынацыйнай Рады па арганізацыі працэсу пераадолення палітычнага крызісу.

Абвінавачаны ў стварэнні і кіраванні экстрэмісцкім фармаваннем, публічных закліках да захопу дзяржаўнай улады. Асуджаны да 10 гадоў пазбаўлення волі.

Узнагароджаны прэміямі Міжнароднай асацыяцыі юрыстаў за ўнёсак у абарону правоў чалавека «За абарону правоў чалавека-2021» Рады адвакатаў і юрыдычных супольнасцяў Еўропы.

1991 год. Прынята пастанова ўраду савецкай Беларусі «Аб ўвекавечанні памяці Францыска Скарыны за мяжой».

Помнікі Скарыну стаяць у Вільнюсе, Калінінградзе, Празе, Кішынэве.

1997 год. Памёр Міхаіл Раманюк.

Мастацтвазнаўца, мастак, этнограф.

Даследчык народнага мастацтва, матэрыяльнай культуры Беларусі і беларускага народнага адзення ХІХ– пачатку ХХ стагоддзя.

Аўтар альбомаў, кніг, серыі паштовых марак з народным адзеннем, сцэнічных касцюмаў для мастацкіх калектываў, альбому «Беларускія народныя крыжы».


У публікацыі выкарыстаныя звесткі з рэсурсу «Вікіпедыя» і іншых адкрытых у інтэрнэце крыніцаў.