Пакуль афіцыйныя зводкі з гонарам паведамляюць пра рост золатавалютных рэзерваў, просты беларус зноў стаіць у чарзе – не за доларамі, а за прадуктамі. Ці не сталі гэтыя лічбы чарговай ілюзіяй стабільнасці, якая хавае сапраўдныя праблемы?
Учора, вяртаючыся з крамы, я заўважыў, як мая суседка, спадарыня Валянціна, зноў пералічвае свае зберажэнні – некалькі купюр у далярах. “На чорны дзень”, – кажа яна, хоць гэты дзень, здаецца, наступіў ужо даўно. У той жа час, дзяржава з гонарам паведамляе: золатавалютныя рэзервы Беларусі выраслі да 11,5 мільярдаў долараў. Але ці адчувае гэта спадарыня Валянціна?
У апошнія месяцы золатавалютныя рэзервы Беларусі сапраўды дэманструюць рост. Па даных Еўразійскага банку развіцця, толькі за чэрвень яны павялічыліся на 379,3 мільёна долараў. За гэтым стаіць некалькі фактараў: рост коштаў на золата, чысты продаж валюты насельніцтвам і прадпрыемствамі, а таксама іншыя эканамічныя механізмы.
Аднак за гэтымі лічбамі хаваецца іншая рэальнасць. Насельніцтва, сутыкаючыся з інфляцыяй і нестабільнасцю, актыўна прадае валюту, каб пакрыць паўсядзённыя выдаткі. Гэта не сведчыць пра давер да нацыянальнай эканомікі, а хутчэй пра вымушаную меру. Людзі прадаюць долары не таму, што вераць у стабільнасць рубля, а таму, што ім патрэбны грошы на жыццё.
Паралельна з гэтым, дзяржава працягвае дэманстраваць аптымізм. Афіцыйныя асобы адзначаюць, што рост рэзерваў перавышае прагнозы, і гэта, маўляў, сведчыць пра эфектыўнасць эканамічнай палітыкі. Але ці так гэта на самай справе? Ці не з’яўляецца гэты рост вынікам вымушаных дзеянняў насельніцтва, а не сапраўдных эканамічных поспехаў?
Больш за тое, варта звярнуць увагу на іншыя паказчыкі. Напрыклад, рост крэдытавання насельніцтва выклікае занепакоенасць у Нацбанка. Высокія тэмпы выдачы крэдытаў могуць стварыць пагрозу для фінансавай стабільнасці. Гэта сведчыць пра тое, што за фасадам росту рэзерваў хаваюцца сур’ёзныя рызыкі.
Гледзячы на гэтыя падзеі, я не магу не задацца пытаннем: ці не з’яўляецца рост золатавалютных рэзерваў чарговай ілюзіяй, якая хавае сапраўдныя праблемы? Спадарыня Валянціна працягвае захоўваць свае долары ў банцы, бо яна не верыць у стабільнасць. І, магчыма, яе скептыцызм больш рэалістычны, чым аптымізм афіцыйных зводак. У рэшце рэшт, сапраўдная стабільнасць вымяраецца не лічбамі ў рэзервах, а дабрабытам простых людзей.
Якуб Ясінскі
Фота: LookByMedia