Tag: события

Дзень у гісторыі. Памёр Эдвард Вайніловіч – фундатар касцёлу Святых Сымона і Алены. Застрэліўся на партыйным з’ездзе кіраўнік Савецкай Беларусі Аляксандр Чарвякоў. 119 год – «Pepsi»

Навіна ад

16 чэрвеня 1834 года нарадзіўся Аляксандр Ельскі (1834-1916).

Беларускі пісьменнік, гісторык, этнограф, краязнавец, публіцыст, паэт,  празаік. 

Адзін з першых гісторыкаў беларускай літаратуры і збіральнікаў беларускіх рукапісаў, патрыярх прафесійнага беларусазнаўства канца XIX — пачатку XX стагоддзяў.

wikimedia.org

16(29) чэрвеня 1875 года нарадзіўся Гергард Шэнберг (1875-1954).

Загадык кафедры фізічнай геаграфіі Магілёўскага педінстытута (1946-1954), аўтар тэрміна “паўпустыня”, даследчык прыроды Магілёўшчыны.  

psv4.vkuseraudio.net

16 чэрвеня 1875 года нарадзіўся Канстанцін Галкоўскі (1975-1963).

Літоўскі і беларускі кампазітар, дырыжор. Этнічны беларус.

Бацька яго паходзіў з Магілёўшчыны. Сябра Максіма Танка, Рыгора Шырмы.

Аўтар многіх твораў заснаваных на беларускім фальклоры, музыцы рамансах і хораў на вершы беларускіх паэтаў.

wikimedia.org

16 чэрвеня 1897 года нарадзіўся Аляксандр Шлюбскі (1897-1941)

Беларускі літаратуразнаўца, этнограф, фалькларыст, бібліёграф.

Арганізатар архіўнай справы ў Веліжы, Віцебску, Оршы, Полацку.

Даследаваў старажытныя вераванні, матэрыяльную культуру беларусаў, навуковую і літаратурную спадчыну сваіх калегаў. Складальнік бібліяграфічнага даведніка «Матэрыялы да беларускае бібліяграфіі».

Працаваў у Інстытуце беларускай культуры, Інстытуце гісторыі АН БССР.

Арыштаваны 3 красавіка 1930 года па справе «Саюза вызвалення Беларусі»Высланы тэрмінам на 5 гадоў у Ніжні Ноўгарад. Па гэтай справе рэабілітаваны 19.9.1960.

Паўторна арыштаваны ў чэрвені 1935. Асуджаны да 3 гадоў пазбаўлення волі. Далейшы лёс невядомы. У 1990 годзе пракуратура Ленінграда адмовіла ў рэабілітацыі па гэтай справе.

bis.nlb.by

16 чэрвеня 1903 года ў ЗША зарэгістравана гандлёвая марка «Pepsi».

Рэцэптура была вынайдзена ў 1893 г. фармацэўтам Калебам Брэдхэмам.

Спачатку прадавалася ў аптэках, як напою, які ўзбадзёрвае, умацоўвае і спрыяе страваванню.

Савецкія грамадзяне масава пасмакавалі напой у 1959 годзе на прамысловай выставе ЗША ў маскоўскім парку Сакольнікі У Беларусі працуе PepsiCo -Беларусь. Выпускае PepsiCo з ліпеня 2015 года акцыянернае таварыства «Лідскае піва».

cdn.metro-group.com

16 чэрвеня 1928 года пайшоў з жыцця Эдвард Вайніловіч. Нарадзіўся ў 1847.

Грамадска-палітычны, гаспадарчы дзеяч, фундатар.

Старшыня Мінскага таварыства сельскай гаспадаркі, лідар дваран літоўска-беларускіх губерняў, фундатар касцёлу Св. Сымона і Алены (Чырвоны), праваслаўных цэркваў, заснавальнік камітэту абароны яўрэяў і татар, кіраўнік дэпутацкай фракцыі «Саюз Колаў Каралеўства Польскага і Краёў Літвы і Русі» у Дзяржсавеце.

Фінансава падтрымаў Беларускі Нацыянальны камітэт, член Рады Беларускай Народнай Рэспублікі. Выступаў супраць паланізацыі беларускамоўнага насельніцтва Польшчы. Памёр у Польшчы.

11 чэрвеня 2006 г. урачыста перапахаваны ў Мінску каля Чырвонага касцёлу.

wikimedia.org

16 чэрвеня 1937 года ў перапынку XVI з’езда КП(б)Б застрэліўся Аляксандр Чарвякоў (1892-1937). Нарадзіўся ў 1892 годзе.

Дзяржаўны і партыйны дзеяч БССР, адзін са стваральнікаў БССР.

Першы Старшыня ЦВК БССР, СНК БССР, народны камісар замежных спраў БССР.

На XVI з’ездзе КП(б)Б ад Чарвякова патрабавалі тлумачэнняў, чаму ён не выкрыў ні аднаго «ворага народу», носьбітаў варожых ідэй у КП(б)Б, дзяржапараце, асяроддзі інтэлігенцыі.

Дэлегаты патрабавалі выказаць Старшыні ЦВК палітычны недавер. У перапынку з’езда Аляксандр Чарвякоў застрэліўся ў сваім службовым кабінеце. Рэабілітаваны ў 1957 годзе.

wikimedia.org

У публікацыі выкарыстаныя матэрыялы з інфармацыйнага рэсурсу “Вікіпедыя”

Дзень у гісторыі. Гадавіны знішчэння нацыстамі вёскі Боркі. Адкрыта Полацкая езуіцкая акадэмія. Нарадзіўся фалькларыст Іван Крук

Навіна ад

15 чэрвеня 1812 года адкрыта Полацкая езуіцкая акадэмія

Ёй былі нададзеныя правы ўніверсітэту. Былі факультэты тэалагічны, філасофскі, свабодных навук, старажытных і сучасных моў. Акадэмія мела найбуйнейшую ў краіне бібліятэку з 40 тысячамі тамоў.

pastvu.com

15 чэрвеня 1831 года нарадзіўся Вінцэнт Каратынскі (1831-1891).

Беларускі і польскі пісьменнік і перакладчык, краязнавец, літаратуразнавец.

Аўтар паэтычнай кнігі з прадмовай Сыракомлі – «Чым хата багата, тым рада».

У гонар прыезду ў Вільню імператара Аляксандра II у 1859 г. напісаў прывітальны верш на беларускай мове, дзе нагадаў пра пагарджанага панствам мужыка-беларуса.

Выдаў збор твораў свайго настаўніка Ўладзіслаў Сыракомля.

wikimedia.org

15 чэрвеня 1909 года ў горадзе Круглым Магілёўскай вобласці нарадзілася Валянціна Філіповіч (1909-1942).

Географ, геамарфолаг, другая беларуская жанчына-геолаг пасля Ганны Місуны, кандыдат геаграфічных навук, дацэнт

Даследчыца Ніжняга Прыамур’я ў Расіі. Рэпрэсавана органамі НКУС.

15 чэрвеня 1938 года расстраляны НКУС Антон Платун. Нарадзіўся ў 1938 годзе.

Прафсаюзны, палітычны дзеяч БССР, акадэмік і наркам асветы.

Удзельнік рэпрэсій супраць беларускіх нацыянальных дзеячаў навукі і адукацыі. Ініцыятар «чыстак» у наркамаце.

Рэпрэсаваны сам і двое яго родных братоў.

wikimedia.org

15 чэрвеня 1936 года нарадзіўся Мікола Гіль (1936-2022).

Беларускі пісьменнік, журналіст, перакладчык. Родны брат Ніла Гілевіча.

Працаваў рэдактарам перадач для дзяцей на радыё, у часопісе «Родная прырода», галоўным рэдактарам газеты «Літаратура і мастацтва» і часопісу «Мастацтва».

15 чэрвеня 1942 года нацысты вынішчылі разам з 1800 жыхарамі вёску Боркі і навакольных пасёлкаў Кіраўскага раёну Магілёўшчыны.

Пасля вайны Боркі былі адноўлены, але суседнія пасёлкі не адрадзіліся.

Аповесць Алеся Адамовіча «Карнікі» напісана на аснове тых падзей.

На месцы найбуйнейшай па колькасці ахвяр карнай аперацыі супраць мірнага насельніцтва Беларусі ў гады Другой Сусветнай Вайны ў Барках узведзены мемарыяльны комплекс «Памяці спаленых вёсак Магілёўскай вобласці» Рэканструяваны ў 2020 годзе.

mogilev-region.gov.by

15 чэрвеня 1954 года нарадзіўся Іван Крук.

Беларускі фалькларыст, рэктар Інстытуту культуры Беларусі.

Даследуе беларускі фальклор, народную культуру, беларускі народны каляндар. Аўтар манаграфіяў «Усходнеславянскія казкі пра жывёл», «Следам за сонцам: Беларускі народны каляндар: свята, абрады, паэзія».

nastavnica.by

15 чэрвеня 1979 года нарадзілася Юлія Несцярэнка, беларуская лёгкаатлетка, алімпійская чэмпіёнка ў бегу на 100 метраў.

Бронзавая прызёрка чэмпіянату свету і Еўропы, пераможца міжнародных спаборніцтваў серыі Гран-пры. Майстар спорту Беларусі, майстар спорту Беларусі міжнароднага класа, заслужаны майстар спорту Беларусі. Ганаровы грамадзянін Брэста.

belarus.by

У публікацыі выкарыстаныя матэрыялы з інфармацыйнага рэсурсу “Вікіпедыя”

Дзень у гісторыі. Нарадзіўся Міхась Забэйда-Суміцкі, прызнаваў толькі адно права – звацца беларускім спеваком. На свет з’явіўся Мітрафан Доўнар-Запольскі, наканавана было стаць беларускім этнографам

Навіна ад

14 чэрвеня 1867 года нарадзіўся Мітрафан Доўнар-Запольскі (1867-1934).

Беларускі гісторык, этнограф, эканаміст, прафесар.

Аўтар больш за 150 прац па гісторыі Кіеўскай Русі, Маскоўскай дзяржавы, Расіі, Літвы і Беларусі, па этнаграфіі Беларусі. Сустваральнік Археаграфічнай камісіі інстытуту беларускай культуры.

Актыўна падтрымліваў Беларускую Народную Рэспубліку. Па просьбе ўладаў БНР склаў «Мемарыял» («Асновы беларускай дзяржаўнасці»), які быў надрукаваны ў Гродне і Вільні ў 1919 па-беларуску, па-руску, па-нямецку, па-французску; пазней – на англійскай мове.

Дакумент утрымліваў гістарычныя падставы неабходнасці стварэння незалежнай беларускай дзяржавы.

Аўтар забароненай кнігі «Гісторыя Беларусі».

wikimedia.org

14 чэрвеня 1900 год нарадзіўся Міхась Забэйда-Суміцкі (1900-1981).

Беларускі спявак, педагог. Ён не жадаў называць сябе вялікім польскім спеваком, прызнаючы толькі адно права – звацца беларускім.

Кар’еру пачаў у Харбінскай оперы. Выступаў у Міланскай оперы, «Ла Скала», актыўна гастраляваў па гарадах Заходняй Беларусі, Польшчы, Літвы, Латвіі, Чэхаславакіі, Германіі.

Запісаў грампласцінкі з апрацаванымі беларускімі народнымі песнямі.

У 1963 годзе даў аншлагавыя канцэрты ў шматлікіх гарадах БССР, у тым ліку Магілёве.

Пахаваны на пражскіх Ольшанскіх могілках. У гонар Забэйды-Суміцкага названа вуліца ў Маладзечне.

wikimedia.org

14 чэрвеня 1903 года памёр Ян Карловіч. Нарадзіўся ў 1836 годзе.

Беларускі лінгвіст, этнограф, фалькларыст, музыказнаўца.

Займаўся гісторыяй і музыкай у Парыжы, Гайдэльбергу, Бруселі. Аўтар этнаграфічных даследаванняў, сабраў і апублікаваў некалькі сотняў беларускіх і літоўскіх паданняў, казак, песень.

wikimedia.org

14 чэрвеня 1937 года ў Маскве арыштаваны Мікалай Галадзед (1894-1937).

Беларускі палітычны дзеяч. На пачатку 1920-х – старшыня Горацкага выканкама, член бюро па першаму ўзбуйненню тэрыторыі БССР.

Паводле афіцыйнай версіі, выкінуўся з акна 5-га паверха ў часе допыту ў будынку НКУС БССР. Паводле неафіцыйных звестках: забіты, а потым супрацоўнікі дзяржбяспекі інсцэнавалі самагубства, або расстраляны.

Спрычыніўся да рэпрэсій акадэмікаў В. Ластоўскага, У. Пічэты, Я. Лёсіка, С. Некрашэвіча, Г. Гарэцкага, А. Дубаха.

wikimedia.org

14 чэрвеня 1951 года нарадзіўся Міхаіл Кучарэнка.

Краязнавец, шклоўскі грамадкі актывіст, намеснік старшыні Шклоўскага аддзялення таварыства аховы помнікаў і культуры, даследчык паганскіх капішчаў, старажытнага Шклова. Адстаўны армейскі падпалкоўнік,

Яго намаганнямі знойдзены каменны крыж перанесены на пляцоўку каля каля Спаса-Праабражэнскай царквы Шклова.

 

Дзень у гісторыі. Гадавіна нападу Напалеона на Расійскую імперыю і 1 мільён загінулых беларусаў. Халакост у Беларусі: знішчана гета ў Друі. Беларусы адзначаюць Сёмуху. Памёр аўтар «Збянтэжанага Саўкі»

Навіна ад

12 чэрвеня праваслаўныя хрысціяне святкуюць Дзень Святой Троіцы.

Адзначаецца на 50-й дзень (Пяцідзесятніца) па Вялікадні. Пяцідзесятніца тлумачыцца, як свята сашэсця Святога Духа на апосталаў.

У культавую практыку праваслаўнай царквы свята Тройцы ўведзенае ў XIV стагоддзі.

Разам з назвай Троіца пашыранай практычна па ўсёй Беларусі назва Сёмуха (Сёдмуха, Сёмка, Зелянец, Зялёныя святкі).

Вытокі Сёмухі сягаюць храналагічна да пачатковых перыядаў складвання рода-племянной арганізацыі грамадства.

rcksch.by

12 чэрвеня – Сусветны дзень барацьбы супраць дзіцячай працы.

Заснаваны Міжнароднай арганізацыяй працы і адзначаецца штогод. Упершыню адзначаны ў 2002 годзе.

Закліканы прыцягнуць увагу да праблемы эксплуатацыі дзіцячай працы і ўжыванне захадаў для яе ліквідавання.

160 мільёнаў дзяцей ад 5 да 17 гадоў працуюць, прычым больш за 100 мільёнаў – ахвяры сучаснага рабства, а 80 мільёнаў – заняты небяспечнай працай.

cdn.fishki.net

12 (24) чэрвеня 1812 года з пераправы праз Нёман французскіх войск пачалася вайна з Расійскай імперыяй.

Дадзеныя ўдзелу беларусаў у арміях двух дзяржаваў сведчаць, што яна пераўтварылася ў грамадзянскую.

За два дні да вайны перад войскамі зачыталі загад Напалеона, у якім ён падкрэсліваў, што вядзе вайну дзеля аднаўлення Польшчы ў межах 1772 году.

У вайне загінула ў баях, ад голаду, разрухі 1 мільён беларусаў, ці чвэрць насельніцтва краю.

На месцах значных баёў пастаўленыя помнікі: у Віцебску, Полацку, Клясціцах, Брэсце, Пінску. Пад Магілёвам у 1912 г. пабудавана мемарыяльная капліца ў памяць аб бітве пад Салтанаўкай 23 ліпеня 1812 году.

Адной з самых знакамітых стала бітва 29 лістапада на Бярэзіне пад Барысавам. Каля вёсак Студзёнка і Брылі загінула значная частка арміі Напалеона.

Бітва пакінула моцны адбітак у грамадскай свядомасці французаў, якія да гэтага часу ўжываюць слова «Бярэзіна» як метафару поўнага правалу або катастрофы.

static.kulturologia.ru

12 чэрвеня 1895 года нарадзіўся Леапольд Родзевіч (1895-1938).

Беларускі драматург, тэатральны і нацыянальны дзеяч.

Рэдактар беларускіх газет «Беларускі звон», «Наша будучыня», «Чырвоны сцяг», часопісу «Бальшавік», дзеяч Беларускай рэвалюцыйнай арганізацыі.

Аўтар шматлікіх п’ес, зборнікаў вершаў: «Беларусь», «На паняволеных гонях» і інш. Многія творы Родзевіча, асабліва «Збянтэжаны Саўка», ставяцца сучаснымі тэатральнымі калектывамі Беларусі.

Быў арыштаваны чэкістамі ў 1933 годзе па справе так званага «Беларускага нацыянальнага цэнтру». Адпраўлены ў Саратаў, дзе працаваў у лясніцтве. Паўторна арыштаваны ў 1938. Дакладная дата гібелі невядомая.

12 чэрвеня 1942 года нацыстамі знішчана гета ў Друі: забіта 1318 габрэяў. 

Падчас знішчэння гета згарэла і знакамітая Друйская сінагога. 

На месцы расстрэлу друйскіх габрэяў у 2001 г. паставілі помнік на сродкі, сабраныя выхадцамі з гэтага мястэчка.

Паводле дадзеных большасці навуковых крыніц ахвярамі Халакосту ў Беларусі сталі ад 600 да 800 тысяч габрэяў і нават больш. 

У Беларусь забіваць завозілі габрэяў з іншых акупаваных нацыстамі краінаў. 

У кожным горадзе былі арганізаваныя гета, у якіх зганялі габрэяў, а затым масава стралялі. Месцы расстрэлаў ёсць ля ўсіх буйных паселішчаў.

wikimedia.org

12 чэрвеня 1998 года памёр у ЗША Антон Адамовіч. Нарадзіўся ў 1909 годзе.

Беларускі літаратуразнавец, гісторык, празаік, дзеяч беларускай эміграцыі.

Аўтар манаграфічнага даследавання творчасці Максіма Гарэцкага, прац пра Івана Луцкевіча, а таксама «Якуб Колас у супраціве саветызацыі», «Супраціўленьне саветызацыі ў беларускай літаратуры» і іншых.

Антон Адамовіч пісаў таксама працы па гісторыі, эканоміцы, культуры Беларусі, вывучэнне яго творчай спадчыны (каля 250 прац, у тым ліку на англійскай, нямецкай і рускай мовах) яшчэ наперадзе. Адзін з заснавальнікаў Беларускі інстытут навукі і мастацтва.

У 1930 годзе быў арыштаваны па справе «Саюза вызвалення Беларусі». Высланы ў Удмуртыю, у Глазаў. 

У 1934 годзе пераведзены ў Вятку, дзе працаваў у навучальных установах. 

21 ліпеня 1935 году тэрмін высылкі працягнулі яшчэ на 2 гады. У 1937 годзе арыштаваны зноў. Вызвалены 3 ліпеня 1938 году, вярнуўся ў Мінск. Скончыў БДУ, працаваў настаўнікам у сярэдняй школе.

Падчас Другой сусветнай вайны заставаўся ў Мінску. З ліпеня 1941 – адзін з арганізатараў выдання шэрагу беларускіх газет, часопісаў, кніг.

З 1960 гадоў жыў у ЗША. Тады ж стаў адным з кіраўнікоў радыёстанцыі «Свабода».

Пахаваны на Беларусіх могілках у Іст-Брансуіку, штат Нью-Джэрсі.

wikimedia.org

12 чэрвеня 2021 года памёр Ігар Жалязоўскі. 

Нарадзіўся ў 1963 годзе.

Беларускі канькабежац, заслужаны майстар спорту СССР, Заслужаны работнік фізічнай культуры і спорту Беларусі. Яго імя ўнесенае ў Кнігу рэкордаў Гінэса.

Ён стаў першым у гісторыі атлетам, хто здабыў алімпійскую ўзнагароду для незалежнай Беларусі – срэбра Лілехамэра ў 1994 годзе.

5 разоў прызнаваўся лепшым спартоўцам году Беларусі. Адзін з наймацнейшых у свеце канькабежцаў-спрынтэраў у 1980-1990 гадах. Прэзідэнт Беларускага саюзу канькабежцаў, член НАК Беларусі, прэзідэнт Параалімпійскага камітэту Беларусі.

zviazda.by

Дзень у гісторыі. Пабачыла свет эпічная паэма Якуба Коласа «Новая зямля». Забіты беларускі вайсковы дзеяч Булак-Балаховіч. Нарадзіўся французскі даследнік Жак-Іў Кусто, які мае беларускія карані

Навіна ад

У праваслаўных вернікаў Траецкая Бацькоўская субота – летнія Дзяды.

Па павер’ях, нельга хадзіць у лес і на вадаёмы ў адзіноце. Забаронена купацца, праць у рацэ, мачыць у вадзе ногі.

На Траецкую суботу актыўныя русалкі і іншыя духі могуць нашкодзіць чалавеку. Таму асцерагаліся трывожыць іх вотчыну – лясы, палі, лугі, вадаёмы.

11 чэрвеня 1910 года нарадзіўся Жак-Іў Кусто (1910-1997), французскі акіянограф.

Ёсць звесткі што знакаміты вучоны і падарожнік мае беларускія карані.

Жак-Іў Кусто контр-адмірал, фатограф, рэжысёр, вынаходнік, аўтар мноства кніг і фільмаў, акадэмік, дырэктар Акіянаграфічнага музею ў Манака, адзін з вынаходнікаў акваланга, падводных дамоў, апарата «ныраючы сподак». Займаўся пытаннямі аховы падводнага асяроддзя.

Аўтар кніг і каля 90 дакументальных фільмаў, сярод якіх «Свет маўчання», «Залатая рыба» (прэмія «Оскар») і «Свет без сонца» («Оскар»), якія добра вядомы беларускім гледачам.

wikimedia.org 

11 чэрвеня 1923 года забіты савецкімі агентамі Язэп Булак-Балаховіч. Нарадзіўся ў 1894 годзе. 

Беларускі вайсковы дзеяч, удзельнік барацьбы за незалежнасць.

Ваяваў у вайсковых фармацыях свайго брата генерала Станіслава Булак-Балаховіча. З 2010 году з ініцыятывы беларускай грамадскай арганізацыі ў Польшчы «Беларуская Нацыянальная Памяць» праходзіць роварны рэйд у яго памяць.

wikimedia.org

1 чэрвеня 1923 года пабачыла свет паэма Якуба Коласа «Новая зямля».

Класік беларускай літаратуры працаваў над творам у 1911-1923 гадах, першы беларускі буйны эпічны твор.

За «Новай зямлёй» замацавалася назва «энцыклапедыя жыцця беларускага сялянства канца XIX – пачатку XX ст».

За паэму Якуб Колас узяўся, калі сядзеў у мінскім астрозе. Тады была напісанае гумарыстычнае вершаванае апавяданне «Як дзядзька ездзіў у Вільню і што ён там бачыў».

Пазней на аснове апавядання былі створаны раздзелы «Па дарозе ў Вільню», «Дзядзька ў Вільні», «На Замкавай гары». Дзевяць апошніх раздзелаў былі напісаны ў 1921 годзе. Паэму пісьменнік цалкам скончыў 5 студзеня 1923 году.

lohvinau.by

11 чэрвеня 1931 года нарадзіўся Уладзімір Мацюхін (1931-2020).

Беларускі фізіёлаг і біяфізік, акадэмік НАНБ, доктар медыцынскіх навук, прафесар, Кавалер Ордэна Францыска Скарыны.

Ажыццявіў комплексныя даследаванні па эколага-фізіялагічных і эколага-радыяцыйных праблемах чалавека пасля Чарнобыльскай катастрофы.

Распрацоўваў сістэмы жыццезабеспячэння пасля буйных радыяцыйных катастроф.

csl.bas-net.by

11 чэрвеня 1942 года нарадзіўся Яраслаў Пятроў.

Беларускі спявак (бас), народны артыст БССР, саліст Нацыянальнага акадэмічнага тэатру оперы Беларусі.

Валодае моцным голасам прыемнага тэмбру, шырокага дыяпазону, сцэнічнай абаяльнасцю.

Ягонай творчасці ўласцівы тэмперамент і шчырасць у перадачы пачуццяў, глыбокае пранікненне ў вобраз, гранічная выразнасць кожнага характару.

Удзельнічаў у гастролях Беларускай оперы ў еўрапейскіх краінах, Аргенціне.

wikimedia.org

11 чэрвеня 1982 года памёр Рыгор Семашкевіч (1945-1982).

Беларускі пісьменнік і літаратуразнавец, дацэнт кафедры беларускай літаратуры БДУ, кандыдат філалагічных навук. Аўтар зборнікаў вершаў, аповесцяў, эсэ, верша «Апошняя ноч Каліноўскага», аўтар прац «Браніслаў Эпімах-Шыпіла», «Беларускі літаратурна-грамадскі рух у Пецярбургу», даследаваў гісторыю трупы Ігната Буйніцкага.

molib.by

11 чэрвеня 1985 года нарадзіўся Дзмітрый Калдун.

Беларускі спявак. На конкурсе Еўрабачанне 2007 заняў шостае месца – найвысшае за ўсю гісторыю ўдзелу Беларусі ў конкурсе.

wikimedia.org

11 чэрвеня 1993 года памёр Віталь Цвірка. Нарадзіўся 1913 годзе.

Беларускі жывапісец, педагог, Народны мастак БССР, рэктар Беларускага тэатральна-мастацкага інстытуту (цяпер Беларуская дзяржаўная акадэмія мастацтваў).

Займаўся пейзажам і «тэматычным жывапісам», нацюрмортам, пад час шматлікіх падарожжаў па Беларусі пісаў краявіды. Большасць твораў захоўваецца ў Нацыянальным мастацкім музеі.

wikimedia.org

У публікацыі выкарыстаныя матэрыялы з інфармацыйнага рэсурсу Вікіпедыя

Дзень у гісторыі. Паланёны полацкі князь Усяслаў Брачыславіч. Адкрылася першая вышэйшая навучальная ўстанова на тэрыторыі сучаснай Беларусі. Памёр Міхал Федароўскі, этнограф, збіральнік беларускіх песенных і танцавальных мелодый

Навіна ад

10 чэрвеня – Сусветны дзень мадэрну.

Задуманы для пашырэння ведаў пра мастацтва высокага стылю мадэрн у архітэктуры, жывапісу, паэзіі, музыцы, а таксама захавання яго спадчыны. Дапасаваны да дня памяці выдатных прадстаўнікоў мадэрну Антоніа Гаўдзі і Эдэна Лехнера.

У Магілёве стыль мадэрн прадстаўлены будынкам сялянскага зямельнага банку, у якім цяпер месціцца мастацкі музей імя Пятра Масленікава.

probelarus.by

10 чэрвеня – Міжнародны дзень геральдыкі.

Геральдыка, гербазна́ўства,спецыяльная гістарычная навука, якая вывучае паходжанне, развіццё, грамадска-прававое значэнне і фармаванне герба і інстытут яго карыстання.

Інтэнсіўнае развіццё геральдыкі ў Вялікім Княстве Літоўскім пачалося па ўкладанні Гарадзельскай уніі 1413 году. Тады 47 найбольш знатных родаў Княства атрымалі гербы.

У 17 стагоддзі распаўсюдзілася гарадская геральдыка. Уласныя гербы мелі больш за 100 беларускіх гарадоў. Буйнейшыя працы па геральдыцы: Анатоль Цітоў «Геральдыка беларускіх местаў», С. Расадзін, А. Міхальчанка «Гербы і сцягі гарадоў і раёнаў Беларусі».

Усе беларускія гарады на сёння маюць свае гербы.

s5.lot.aystatic.by

10 чэрвеня 1067 года Яраславічы захапілі ў палон полацкага князя Усяслава Брачыславіча (1029-1101) і двух яго сыноў на сустрэчы ў Воршы (Ршы).

Гэта першая пісьмовая згадка пра Ворша.

Пры Ўсяславе Полацкае княства дасягнула сваёй магутнасці, быў пабудаваны Полацкі Сафійскі сабор.

Праз 4 месяцы пасля бітвы на Нямізе (1067), Яраславічы запрасілі Усяслава на перамовы, цалавалі крыж, што не зробяць благога. Але, як толькі Усяслаў пераплыў у чоўне Дняпро для перамоў, Яраславічы парушылі абяцанне і схапілі князя з сынамі, адвезлі ў Кіеў і кінулі ў земляную турму.

Праз 14 месяцаў, пад час паўстання 1068 году кіяўляне вызвалілі Усяслава і абвясцілі вялікім князем кіеўскім.

wikimedia.org

10 чэрвеня 1794 года ў Гродне ўтворана Цэнтральная дэпутацыя Вялікага Княства Літоўскага – выканаўчага органа паўстання 1794 году.

Заклікі Тадэвуша Касцюшкі да простага народу змагацца за незалежнасць выклікалі недавер сялян і сабатаж памешчыкаў.

У сялян на працягу стагоддзяў выхоўвалася рабская псіхалогія, яны, пакорлівыя сваім панам, не былі гатовыя, каб узняцца на абарону сваіх правоў.

Гэта ўлічваў Касцюшка і ў кожным звароце да народу стараўся абудзіць яго свядомую актыўнасць, умацаваць веру ў перамогу.

wikimedia.org

10 чэрвеня 1812 году ў Полацку адкрылася езуіцкая акадэмія.

Першая вышэйшая навучальная ўстанова на тэрыторыі сучаснай Беларусі. Полацкая езуіцкая акадэмія дзейнічала да 1820 году.

wikimedia.org

10 чэрвеня 1910 года памёр Мікалай Нікіфароўскі (1845-1910).

Беларускі этнограф, фалькларыст, краязнавец, сябра геаграфічнага таварыства, таварыства аматараў прыродазнаўства, антрапалогіі і этнаграфіі пры Маскоўскім універсітэце, рэдактар часопісу «Этнографическое обозрение», паплечнік па даследаваннях магілёўца Паўла Шэйна (1826-1900).

Аўтар грунтоўных у 8 частках «Нарысаў Віцебскай Беларусі!», «Нарысаў простанароднага жыцця-быцця ў Віцебскай Беларусі і апісанне прадметаў ужытку», «Простанародныя прыкметы і павер’і, прымхлівыя абрады і звычаі, легендарныя паданні пра асобы і мясціны» (2307 народных прыкмет, павер’яў, забабонаў, абрадаў, звычаяў).

10 чэрвеня 1917 года ў Менску выйшаў першы нумар газеты «Вольная Беларусь» пад рэдакцыяй Язэпа Лёсіка.

Беларускамоўная грамадска-палітычная, эканамічная і літаратурная газета нацыянальна-дэмакратычнага кірунку выдавалася Беларускім нацыянальным камітэтам, потым Таварыствам беларускай культуры да лістапада 1918 года. Газета закрылася па заняцці Менску бальшавікамі.

wikimedia.org

10 чэрвеня 1919 года ў Вільні на Беларускім з’ездзе Віленшчыны і Гродзеншчыны (9-10 чэрвеня) утворана Цэнтральная беларуская рада Віленшчыны і Гродзеншчыны.

Орган палітычнага прадстаўніцтва беларускага нацыянальнага руху Заходняй Беларусі на чале К. Дуж-Душэўскім і М. Кахановічам.

Рада выступала ў абарону правоў беларусаў, спрыяла развіццю беларускай культуры, кааперацыі, займалася дабрачыннасцю на карысць пацярпелых ад вайны і дзяцей-сірот. У палітычнай дзейнасці прытрымлівалася актаў БНР.

wikimedia.org

10 чэрвеня 1923 года памёр Міхал Федароўскі. Нарадзіўся ў 1923 годзе.

Беларускі і польскі фалькларыст, этнограф, археолаг.

Сабраў каля 1,5 тыс. беларускіх песенных і танцавальных мелодый, 5 тыс. беларускіх народных песень, каля 10 тыс. прыказак, сотні казак, загадак, выданых у 8-томнай рабоце «Люд беларускі», аўтар этнаграфічнай працы «Пружана і яе ваколіцы».

wikimedia.org

10 чэрвеня 1958 года нарадзіўся Васіль Аўраменка.

Магілёўскі беларускамоўны паэт, бард, пісьменнік, урач-неўрапатолаг.

Сталы аўтар часопісу «ARCHE», удзельнік, бардаўскіх канцэртаў, сябра клубу аматараў гісторыі і падарожжаў «Чароўны ўспамін», аўтар паэтычных зборнікаў, кнігі пра сваё інтымнае жыццё.

lit-bel.org

10 чэрвеня 2020 года памёр Валерый Гаркуноў. Нарадзіўся ў 1947 годзе.

Глебазнавец, краязнавец, доктар сельскагаспадарчых навук, прафесар МДУ імя А. Кулышова, член геаграфічнага таварыства і таварыства глебазнаўцаў, галоўны рэдактар часопісу «Магілёўскі мерыдыян». Даследчык глеб Магілёўскай вобласці, аўтар 50 прац па структуры глебавага покрыва вобласці і ўсходняй Беларусі.

У публікацыі выкарыстаныя матэрыялы з інфармацыйнага рэсурсу Вікіпедыя

 

Дзень у гісторыі. За паўстанне супраць маскоўцаў Магілёў атрымаў новы герб. Нарадзіўся ратавальнік беларускага музею ў Вільні Іван Луцкевіч. З’явіўся на свет кароль Уладзіслаў IV Ваза, які не захацеў правіць Масковіяй

Навіна ад

9 чэрвеня – Міжнародны дзень сяброў.

Аўтар ідэі грамадзянін ЗША, але асоба яго невядомая… Міжнароднае прызнанне гэта дата атрымала, калі ў 1958 годзе яе прызнана Арганізацыяй Абʼяднаных Нацый.

Задуманы гэты дзень, каб разам з сябрамі, арганізаваць вечарынкі, паўдзельнічаць у спартыўных імпрэзах, ці проста пазваніць прыяцелю і нагадаць яму пра сябе.

mirkosmosa.ru

9 чэрвеня 1595 года нарадзіўся Уладзіслаў IV Ваза (1595-1648).

Кароль польскі і вялікі князь Вялікага Княства Літоўскага (1632-1648), тытулярны цар маскоўскі (1610-1634) і кароль шведскі (1632-1648).

Пераняў сталец у цяжкі для краіны час, калі была ўжо страчаная Лівонія, праваслаўная грамадскасць расколатая Берасцейскай уніяй. Ён перамог Расію ў Смаленскай вайне і паводле Палянаўскага міру 1634 адваяваў Смаленск і прымусіў маскоўцаў адмовіцца ад прэтэнзіяў на землі Рэчы Паспалітай.

Для міру і спакою, Уладзіслаў адмовіўся ад тытулу маскоўскага цара і прэтэнзіяў на маскоўскі трон, пазней – і на шведскі.

wikimedia.org

9 чэрвеня 1661 года Магілёву нададзены герб, які вядомы сучасным магілёўцам.

Падчас трынаццацігадовай вайны ў 1654 годзе гараджане здалі горад маскоўцам. 1 лютага 1661 году паўсталі супраць іх, знішчылі гарнізон.

Кароль і вялікі князь Ян Казімір ураўнаваў у правах Магілёў з Вільняй, надаў новы герб «у блакітным полі тры сярэбраныя гарадскія вежы, у адчыненай сярэдняй браме – рыцар з узнятым мячом, а над ім герб –«Пагоня». Магдэбургскаму Магілёву бракавала мураванай ратушы – і такая з’явілася ў 1681 годзе на гандлёвай плошчы (першая была драўлянай, на вуліцы Ветранай).

wikimedia.org

9 чэрвеня 1881 года нарадзіўся Іван Луцкевіч (1881-1919).

Беларускі палітычны і грамадскі дзеяч, публіцыст, краязнавец, археолаг, збіральнік старажытнасцяў.

Адзін з заснавальнікаў Беларускай сацыялістычнай грамады і газеты «Наша ніва».

На фармаванне асобы Луцкевіча паўплывалі і публікацыі з гісторыі Беларусі, а таксама працы мовазнаўцаў, фалькларыстаў і этнографаў, якіх нямала было ў 1890-х.

Сябра Віленскай беларускай рады і Рады Беларускай Народнай Рэспублікі. Арганізатар беларускага культурнага жыцця ў Вільні. Брат беларускага дзеяча Антона Луцкевіча.

З пачаткам 1-й сусветнай вайны Луцкевіч браў удзел у выпрацоўцы тактыкі беларускага руху ў новых умовах. Ён разам з іншымі дзеячамі ўхіліўся ад эвакуацыі і не даў расійскім уладам вывезці яго калекцыі.

У 1921-1944 гг. у Вільні працаваў Беларускі музей імя Івана Луцкевіча (зачынены савецкімі ўладамі), з 2001 г. працуе аб’яднанне «Беларускі музей імя Івана Луцкевіча». У Мінску, у парку імя Янкі Купалы ўсталяваны памятны знак у гонар братоў Луцкевічаў.

wikimedia.org

9 чэрвеня 1958 года нарадзіўся Алесь Камоцкі.

Беларускі паэт, бард. Удзельнік гуртоў «Близнецы», «Zartipo». Аўтар 9 альбомаў, у т.л. «З бацькоўскай кружэлкі» – пераклады папулярных песень савецкіх часоў на беларускую мову, удзельнік многіх супольных праектаў, у т.л. «Віно дажджоў» на творы У. Караткевіча, «Бывайце здаровы! Bella Ciao» – італьянскія песні па-беларуску, беларускія па-італьянску, «Тузін. Перазагрузка»(2009, 2011).

polskieradio.pl

9 чэрвеня 1960 года гарадскі пасёлак Шацілкі стаў цэнтрам Парыцкага раёну Гомельскай вобласці.

29 ліпеня 1961 года Шацілкі перайменаваны ў горад Светлагорск, Парыцкі раён стаў Светлагорскім. Новая назва, як палічыла камуністычнае кіраўніцтва, сімвалізуе светлае жыццё савецкага Палесся.

ekskursii.by

9 чэрвеня 2011 года памёр Павел Місько. Нарадзіўся ў 1931 годзе.

Беларускі пісьменнік, празаік, паэт, публіцыст.

Працаваў у многіх газетах, узначальваў аддзелы рэдакцый штотыднёвіка «Літаратура і мастацтва», часопісу «Полымя», намеснікам галоўнага рэдактара выдавецтва «Мастацкая літаратура». Аўтар шматлікіх кніг, зборнікаў апавяданняў і аповесцяў, раманаў, сатыры і гумару, кніг твораў для дзяцей. Творчасці Паўла Місько ўласцівыя ўвага да бытавой стыхіі народнага жыцця, шчырыя адносіны да чалавека працы, жывое шматфарбнае народнае слова. Пераклаў на беларускую мову паэму М. Гогаля «Мёртвыя душы», казку П. Яршова «Канёк-гарбунок», творы Я. Носава, К. Чукоўскага і інш., перакладаў таксама з украінскай, польскай і балгарскай моў.

nasledie-sluck.by

 

Дзень у гісторыі. Магілёўшчына апынулася пад уладай Расійскай імперыі. Савецкая эпоха суднаходства па Дняпры. Сусветны дзень акіянаў

Навіна ад

Сусветны дзень акіянаў. Адзначаецца з 1992.

Акіянамі пакрыта ¾ паверхні Зямлі. Большасць вучоных падзяляюць сусветны акіян на 5 частак: Ціхі (самы вялікі, больш за ўсё сухазем’е, 180 млн. кв. км), Атлантычны, Індыйскі, Паўночны Ледавіты, Паўднёвы Ледавіты. Усе воды Беларусі належаць да басейна Атлантычнага акіяну.

global.unitednations.entermediadb.net

8 чэрвеня (28 мая) 1772 года па першым падзеле Рэчы Паспалітай утворана Магілёўская губерня ў складзе Магілёўскай, Мсціслаўскай, Аршанскай, Рагачоўскай правінцый.

У 1778-1802 гадах замест губерні існавала Магілёўскае намесніцтва, якое ў 1796 г. увашло ў склад Беларускай губерні.

11 ліпеня 1919 году Магілёўскую губерню скасавалі. 9 яе паветаў аддалі Гомельскай губерню, а Мсціслаўскі павет быў перададзены Смаленскай, Сенненскі – Віцебскай губерні.

wikimedia.org

8 чэрвеня 1922 года нарадзіўся Уладзімір Белы (1922-1994).

Вучоны ў галіне матэрыялазнаўства, акадэмік АН БССР, доктар тэхнічных навук, прафесар.

Аўтар 350 вынаходак, атрымаў 20 патэнтаў ЗША, Англіі, ФРГ, Японіі, Італіі, Францыі, Швецыі і іншых краін. Імя вучонага прысвоена Інстытуту механікі металапалімерных сістэм і скверу перад інстытутам у Гомелі.

csl.bas-net.by

8 чэрвеня 1947 года ўпершыню адкрылася суднаходства па ўсяму Дняпру ад Смаленска да Чорнага мора (2201 км). Па Беларусі 595 км.

У 1951-1990-х гадах па Дняпры перавозілі будаўнічыя, лясныя матэрыялы, збожжа. Везлі крыварожскую жалезную руду да Бреста, а потым у ГДР, а ў адваротным кірунку сілезскі вугаль.

У сувязі з абмяленнем рэчышча суднаходства ажыццяўляецца толькі ў раёне Магілёва, на мяжы з Украінай, у асноўным па Дняпроўска-бугскаму і Мікашэвіцкаму каналах і прытоку Дняпра – Прыпяці, у нізоўях Сожа – так жа прытока Дняпра. Грузазварот рачнога транспарту складае менш за 0,1%.

sun9-66.userapi.com

8 чэрвеня 1956 года памёр Язэп Фарботка. Нарадзіўся ў 1893годзе.

Беларускі паэт літаратуразнавец перакладчык, актор удзельнік грамадска-палітычнага руху Беларусі і Украіны пачатку ХХ стагоддзя.

У 1918 годзе быў кансультантам і кіраўніком справамі беларускай дэлегацыі на перамовах з Украінскай Народнай Рэспублікай, дзе абмяркоўваліся вайскова-палітычныя пытанні і эканамічнае супрацоўніцтва Беларусі і Украіны.

З яго ўдзелам у Кіеве была створаная сумесная гандлёвая палата, Беларуска-Украінскае Таварыства Збліжэння. Быў супрацоўнікам літаратурна-асветніцкага аддзелу Наркамасветы Літоўска-беларускай ССР, адміністратарам Беларускага тэатру ў Мінску выкладаў заалогію ў Віленскім універсітэце кандыдат навук.

wikimedia.org

8 чэрвеня 1968 года пайшоў з жыцця этнічны беларус Міхал Самбікін. Нарадзіўся ў 1878 годзе.

Фізіка-географ, буйны беларускі, рускі і ўкраінскі метэаролаг, прафесар, член геаграфічнага таварыства. Удзельнік экспедыцый па барацьбе з засухамі, замаразкамі.

8 ліпеня 1941 году, калі гітлераўцы, захапілі чыгуначную станцыю Пагодзіна (Горкі), 63-х гадовы прафесар з некалькімі супрацоўнікамі мясцовай акадэміі пагнаў статак з 130 галавамі элітнага быдла на ўсход. Пад час месячнага 1100 км пераходу, пад пастаяннымі авіяналётамі, загінулі толькі 4 каровы).

histpol.pl.ua

8 чэрвеня 1991 года памёр Уладзімір Шахавец. Нарадзіўся ў  1918 годзе.

Беларускі перакладчык і пісьменнік, Заслужаны работнік культуры. Скончыў Магілеўскі рабфак БДУ. Удзельнік партызанскага руху на тэрыторыі Беларусі.

Аўтар паўтара дзясятка зборнікаў аповесцяў і апавяданняў, вершаў. Аўтар перакладной літаратуры.

fantlab.ru

8 чэрвеня 2018 года памёр Міхась Мушынскі. Нарадзіўся ў 1931 годзе.

Беларускі крытык, літаратуразнавец, тэкстолаг, член-карэспандэнт НАН Беларусі, доктар філалагічных навук, прафесар.

Суаўтар шэрагу манаграфіяў, у тым ліку «Шляхі развіцця беларускай савецкай прозы», «Гісторыі беларускай дакастрычніцкай літаратуры».

Кіраваў падрыхтоўкай і ажыццяўленнем выдання 13 навукова каментырованых Збораў твораў, у тым ліку Я. Купалы, Я. Коласа, І. Мележа, М. Лынькова, М. Гарэцкага, М. Багдановіча.

wikimedia.org

 

Дзень у гісторыі. Нарадзіўся Вацлаў Іваноўскі, жыццё прысвяціў абуджэнню ў беларусах пачуцця нацыянальнай самасвядомасці. Дзень памяці па Міхасю Машару, быўшы зняволеным пісаў вершы, выдадзеныя кнігай. Памёр кароль Казімір Ягелончык, за ім студэнты мелі стыпендыю

Навіна ад

7 чэрвеня 1492 года памёр Казімір Ягелончык (1427-1492).

Кароль польскі і вялікі князь літоўскі, сын Ягайлы і Соф’і Гальшанскай, бацька 13 дзяцей.

Пры ім дзяржава «прырасла» землямі пасля перамогі над крыжакамі ў трынаццацігадовай вайне, а таксама Тэўтонскі ордэн стаў васалам.

За ягоным караляваннем аказвалася матэрыяльная дапамога студэнтам з дзяржаўнага скарбу, выдадзены першы Судзебнік, ліквідаваны ўдзельныя княствы (1471).

Таксама пакладзены пачатак палітычнага панавання шляхецкага стану.

Усе еўрапейскія каралеўскія дамы мелі, ці маюць долю крыві Гедыміна, бо паходзілі ад яго 13 дзяцей (6 сыноў, 7 дачок).

wikimedia.org

7 чэрвеня 1825 года нарадзіўся Эдвард Паўловіч (1825-1909).

Беларускі мемуарыст, мастак і асветнік. Капііст з палотнаў Эрмітажа, палотнаў заходніх мастакоў пад час падарожжа па Еўропе.

Ёр аўтар кнігі «Некалькі словаў ліцвіна», у якой адстойваў права беларускіх сялян на асвету, некалькіх кніг па краязнаўстве, малюнкаў прысвечаных Наваградчыне.

Заснавальнік у Наваградку жаночага пансіёну і нядзельнай школы для сялян, аматарскага тэатру, бібліятэкі, ініцыятар адкрыцця помніка Адаму Міцкевічу. Удзельнік паўстання 1863 году.

Памёр у Львове. Пахаваны на Лычакаўскіх могілках.

wikimedia.org

7 чэрвеня 1880 года нарадзіўся Вацлаў Іваноўскі (1880-1943).

Беларускі палітычны і грамадскі дзеяч, доктар тэхнічных навук.

Вацлаў Іваноўскі поплеч з братамі Луцкевічамі стаўся адным з закладчыкаў першых беларускіх палітычных арганізацыяў. Ён прысвяціў жыццё абуджэнню ў беларусах пачуцця нацыянальнае самасвядомасці, барацьбе за незалежнасць Беларусі. Афіцыйная савецкая гістарыяграфія, замоўчваючы праўду аб ім, імкнулася выкрасліць яго з гісторыі ці згадвала толькі з ганебным ярлыком калабаранта.

Вацлаў Іваноўскі займаўся выдавецкай дзейнасцю, стварыў і ачоліў першае пецярбургскае беларускае выдавецтва «Загляне сонца і ў наша аконца».

Супрацоўнічаў з газетамі «Наша доля», «Наша ніва», зрабіў адпрацоўку першага буквара сучаснай беларускай мовы, даследчык пытанняў вырошчвання цукровых буракоў на Беларусі.

Член Беларускага нацыянальнага камітэту, міністр асветы Беларускай Народнай Рэспублікі. Загадчык кафедрамі ў Варшаўскай політэхніцы, Віленскім універсітэце.

wikimedia.org

7 чэрвеня 1908 года нарадзіўся Уладзімір Галубовіч (1908-1962).

Беларускі і польскі археолаг, этнограф, тапаніміст.

У 1935-1939 гг. вёў раскопкі на тэрыторыі Глыбоцкага, Міёрскага, Пастаўскага, Навагрудскага, Лідскага і іншых раёнаў.

Склаў археалагічныя карты даследаваных тэрыторый. Вывучаў старажытныя Вільню, Мінск, Гродна. Працаваў у Вільні, у Інстытуце гісторыі АН БССР, Торуньскім і Ўроцлаўскім універсітэтах.

7 чэрвеня 1937 года ў вёсцы Ганаўка Хоцімскага раёну нарадзіўся Пятро Дзмітрачкоў (1937-2021).

Гісторык, прафесар, выхаванец гісторыка-геаграфічнага факультэту Магілёўскага педінстытут, дэкан геаграфічнага і дэкан гістарычнага факультэтаў МДУ імя Аркадзя Куляшова на працягу 30 гадоў (1975-2005).

Заслужаны работнік адукацыі, уладальнік медаля Францыска Скарыны. Даследчык пытанняў зараджэння і развіцця дзяржаўнасці на беларускіх землях, этнічнай гісторыі Беларусі.

msu.by

7 чэрвеня 1972 года на Магілёўшчыне нарадзіўся Сяржук Кулягін.

Журналіст, краязнавец, паэт, бард, уладальнік аграсядзіб, сузаснавальнік фестывалю «Вялікая бард-рыбалка», член Беларускага геаграфічнага таварыства, клуба аматараў беларускай гісторыі і падарожжаў «Чароўны ўспамін», актыўны дзеяч «Зялёнага турызму».

belarus.by

7 чэрвеня 1976 года памёр Міхась Машара (1902-1976).

Беларускі паэт, празаік, драматург, перакладчык.

Мае багатую творчую біяграфію: рэдагаваў у Вільні газету «Наша воля», працаваў у дзіцячым часопісе «Заранка», у газетах «Звязда», «Савецкая Беларусь», «Партызанскае слова», часопісе «Полымя», «Настаўніцкай газеце», на радыё.

Вершы, напісаныя пад час зняволення ў віленскіх Лукішках тайна вынесла і выдала асобным зборнікам «Малюнкі» Зоська Верас.

Пераклаў на беларускую мову «Мёртвыя душы» М. Гогаля, «Апавяданні» Г. Сянкевіча, «Уральскія сказы» П. Бажова, «Калевалу» і інш.

wikimedia.org

Выпуск падрыхтаваны з выкарыстаннем звестак з рэсурсу Вікіпедыі

 

Дзень у гісторыі. Пачытайма скандальны для свайго часу твор Элізы Ажэшкі «Хам», у аўтаркі Дзень народзінаў. Згадайма знанага беларуса Браніслава Эпімах-Шыпілу, па ім Дзень памяці. Не забывайма жахлівы пажар у Магілёве напачатку 20 стагоддзя

Навіна ад

6 чэрвеня 1664 года войскі Вялікага Княства Літоўскага перамаглі маскоўцаў пад Віцебскам на рацэ Лучоса падчас Трынаццацігадовай вайны.

Вясной 1664 году Масква «выпаліла і высекла» Дуброўна, Воршу, Чарэю, Талачын ды «паліла да самога Барысава». Падчас бітвы разбітыя наўгародскія казакі ўцякалі да Ноўгараду, а рэшткі маскоўскіх войск Хаванскага схаваліся ў Віцебску.

wikimedia.org

6 чэрвеня 1841 года нарадзілася Эліза Ажэшка (1841-1910), польская пісьменніца беларускага паходжання.

Дапамагала паўстанцам у 1863-1864 гг., хавала ў сябе Рамуальда Траўгута, якога пазней пераправіла за мяжу.

У творчасці выступала за раўнапраўе жанчын, з крытыкай шляхецкай арыстакратыі і саслоўных прымхаў, адлюстроўвала жыццё беларускай вёскі, падзеі паўстання 1863-1864.

Двойчы намінавалася на Нобелеўскую прэмію: у 1904 і 1909. У першы раз большасць членаў камітэту прагаласавала за творчасць этнічнага беларуса Генрыка Сянкевіча, у другі раз узнагарода дасталася шведцы Сельме Лагерлёф.

У Гродна працуе Дом-музей Элізы Ажэшка, там жа ёсць вуліца яе імя і пастаўлены помнік.

wikimedia.org

6 чэрвеня 1909 года ў пажарам знішчаны будынак Магілёўскага народнага дому, які ўрачыста адкрылі ў 1900 году.

Праз год, 6 чэрвеня 1910 года здарыўся самы моцны пажар у гісторыі задняпроўскага Магілёва і самага Магілёва: за адзін дзень поўнасцю выгарала Лупалава – 700 дамоў, 2 царквы, найлепшы ў губернскім цэнтры бардэль, загінула 20 чалавек, некалькі пажарнікаў. Некалькі тысяч жыхароў засталіся без даху над галавой, сотні сталі жабракамі.

sb.by

6 чэрвеня 1934 года пайшоў з жыцця Браніслаў Эпімах-Шыпіла (1859-1934).

Прафесар, член Інбелкульту, дзеяч беларускай культуры, выдавец, фалькларыст, мовазнавец, літаратуразнавец.

Аўтар першай хрэстаматыі беларускай літаратуры. Адыграў значную ролю ў жыцці і творчым станаўленні Янкі Купалы. На радзіме, у вёсцы Залессе Полацкага раёну ў яго гонар паставілі мемарыяльны знак, а ў Ветрынскай СШ заснаваны музей.

Браў удзел у дзейнасці культурна-асветнай арганізацыі «Круг беларускі», у стварэнні беларускага выдавецтва «Загляне сонца і ў наша аконца», студэнцкага «Беларускага навукова-літаратурнага гуртка», лектар на беларускай мове ў Петраградзе, старшыня навуковага «Таварыства вывучэння культурна-прамысловага стану Беларусі».

 wikimedia.org

6 чэрвеня 1950 года нарадзіўся Аляксей Дудараў.

Беларускі драматург, сакратар Саюзу тэатральных дзеячаў Беларусі, член Беларускага ПЭН-цэнтру.

Па яго сцэнарыях пастаўлены шматлікія фільмы. Сярод іх «Суседзі», «Белыя росы».

Аўтар п’ес аб гісторыі шлюбу Рагнеды і Уладзіміра, аб Другой сусветнай вайне, міжусобнай барацьбе ў ВКЛ напярэдадні Крэўскай уніі 1385, а таксама па матывах паэмы М. Гусоўскага.

Пераклаў на беларускую мову хроніку Уільяма Шэкспіра «Рычард III».

wikimedia.org

6 чэрвеня 2011 года памёр Уладзімір Конан (1934-2011).

Беларускі філосаф, гісторык, літаратурны крытык, доктар філасофскіх навук, загадчыкам аддзелу Нацыянальнага навукова-асветніцкага цэнтру імя Францыска Скарыны.

Даследаваў тэарэтына-метадалагічныя праблемы філасофіі і культуралогіі, гісторыю эстэтычнай думкі, пытанні фалькларыстыкі і літаратуразнаўства Беларусі.

nov-centr.of.by