16 ліпеня 2025 года група незалежных экспертаў ААН заклікала беларускія ўлады неадкладна расследаваць выпадкі смерцяў палітычных зняволеных, у праватнасці, у шклоўскай калоніі.
Сістэмныя праблемы і ігнараванне расследаванняў
У дакуменце, які быў перададзены Радыё Свабода, падкрэсліваецца: «За апошнія чатыры гады некалькі чалавек, прызнаных праваабаронцамі палітвязнямі, памерлі ў месцах пазбаўлення волі ці неўзабаве пасля вызвалення». Па словах экспертаў, такія смерці адбываюцца на фоне пастаянных паведамленняў пра жорсткае і зняважлівае абыходжанне з тымі, хто трапляе за краты за палітычныя погляды, асабліва пасля так званых прэзідэнцкіх выбараў 2020 года.
Эксперты выказалі сумневы, што беларускія ўлады праводзяць належныя расследаванні гэтых трагедый. Яны заклікалі пачаць незалежныя і эфектыўныя праверкі кожнага выпадку, які выклікае сумневы ў дачыненні да парушэнняў правоў чалавека.
Смяротныя выпадкі ў шклоўскай калоніі
У сваёй заяве прадстаўнікі ААН згадалі смерць Валянціна Штэрмера, 61-гадовага бізнесоўца, які адбываў пакаранне ў шклоўскай папраўчай калоніі №17. Ён быў асуджаны за крытыку ваеннай агрэсіі Расіі супраць Украіны. Паводле дакумента, нават нягледзячы на дрэнны стан здароўя, адміністрацыя ўстановы адмаўляла яму ў належнай медыцынскай дапамозе і абыходзілася з ім жорстка.
Яшчэ адзін трагічны выпадак адбыўся ў маі 2021 года ў той жа калоніі, дзе пры падазроных абставінах загінуў апазіцыйны актывіст і сябра партыі БНФ Вітольд Ашурак. Ён памёр ва ўзросце 50 гадоў, неўзабаве пасля пераводу ў калонію і змяшчэння ў штрафны ізалятар. Яго асудзілі за «парушэнне грамадскага парадку».
Заклік да справядлівасці
Месяцам раней 16 чэрвеня 2025 года эксперты ААН афіцыйна накіравалі ўладам Беларусі ліст з пералікам сваіх занепакоенасцяў. У ім яны таксама нагадалі пра смерць вядомага мастака Алеся Пушкіна, які памёр у 2023 годзе падчас утрымання ў турме №1 у Гародні. Паводле звестак, яму адмовілі ў своечасовай медыцынскай дапамозе. Нягледзячы на накіраванне ліста ўраду Беларусі з просьбай расследаваць яго смерць, адказу не было атрымана.
Цяпер эксперты мяркуюць, што існуюць важкія падставы лічыць, што ўсе пералічаныя смерці сталі вынікам помсты за рэалізацыю законнага права на свабоду думкі, выказвання і мірных сходаў. Сярод падпісантаў заявы Нілс Муйжніекс, Айрын Хан, Бэн Сол і Морыс Тыдбал-Бінц.
Нагадаем, што 24 чэрвеня 2025 года беларускі праваабаронца і сузаснавальнік арганізацыі «Прававая ініцыятыва» Сяргей Усцінаў апублікаваў вынікі новага расследавання аб катаваннях і жорсткім абыходжанні ў папраўчай калоніі №17 горада Шклова. Паводле яго слоў, Вітольд Ашурак загінуў ад чэрапна-мазгавой траўмы, атрыманай у выніку жорсткага збіцця.
На фота: скрыншот відэа СК