Ужо 10 год запар у аграгарадок Радамля аматары старажытнай культуры з’яжджаюцца, каб згадаць часы летапісных Радзімічаў. Сёлетні этнафэст парадаваў наведвальнікаў тэатралізаванымі дзеяннямі з удзелам клубаў гістарычнай рэканструкцыі, абрадамі, рытуаламі, здабычай жывога агню і паказальнымі баямі рэканструктараў.
Радамля – паселішча ў Чавускім раёне. Лічыцца, што яно тысячу гадоў таму было адным з радавых цэнтраў славянскага саюзу радзімічаў, якое адыграла важную ролю ў фармаванні беларусаў. Сведка тых даўніх стагоддзяў – помнік археалогіі Радамльскае замчышча.
Этнафестываль «У госці да радзімічаў» упершыню адбыўся ў 2014 годзе.
Вырас бюджэт пражытковага мінімуму. А разам з ім узраслі дапамогі на дзяцей, узроставыя даплаты да пенсій, дапамогі па доглядзе інвалідаў І групы ці асоб, якія дасягнулі 80-гадовага ўзросту, сацыяльныя пенсіі інвалідам.
БПМ павялічыўся на 3,5%
У Беларусі з 1 жніўня бюджэт пражытковага мінімуму ў сярэднім на душу насельніцтва ўстаноўлены ў памеры 364 рублёў 40 капеек, што на 3,5 % вышэй у параўнанні з нарматывам, які дзейнічаў раней. БПМ у такім памеры будзе дзейнічаць да 31 кастрычніка 2023 года
БПМ для асобных катэгорый насельніцтва вызначаны ў наступных памерах:
для працаздольнага насельніцтва – 403,94 рубля
для пенсіянераў – 271,09 рубля
для дзяцей да трох гадоў – 232,41 рубля
для дзяцей ад трох да шасці гадоў – 319,50 рубля
для дзяцей ад шасці да 18 гадоў – 388,35 рубля
Да гэтага сацыяльнага нарматыву прывязаныя дапамогі. У выніку яны таксама павялічыліся.
Дапамогі па доглядзе дзіцяці ва ўзросце да 3 гадоў складаюць: на першае дзіця — 651,35 рубля; на другога і наступных дзяцей —744,40 рубля; на дзіця-інваліда — 837,45 рубля. Памеры дапамогі выраслі на 7,5%.
З 1 жніўня аднаразовая дапамога ў сувязі з нараджэннем дзіцяці складае: пры нараджэнні першага дзіцяці — 10 БПМ, або 3644 рубля; пры нараджэнні другога і наступных дзяцей — 14 БПМ, або 5 101,60 рубля; дапамога жанчынам, якія сталі на ўлік у арганізацыях аховы здароўя да 12-тыднёвага тэрміну цяжарнасці (аднаразовая), — 100% БПМ, або 364,40 рубля.
Штомесячная дапамога сем’ям на дзяцей ва ўзросце ад 3 да 18 гадоў у перыяд выхавання дзіцяці ва ўзросце да 3 гадоў павялічылася да 182,20 рубля (50 % БПМ). Выраслі і дапамогі на дзяцей, старэйшых за 3 гады, з асобных катэгорый сем’яў: на дзяцей, старэйшых за 3 гады, якія выхоўваюцца ў такіх сем’ях (акрамя дзіцяці-інваліда), — 50 % БПМ, або 182,20 рубля; на дзіця-інваліда, старэйшага за 3 гады, — 70 % БПМ, або 255,08 рубля.
Змяніўся памер штомесячнай дапамогі па доглядзе дзіцяці-інваліда ва ўзросце да 18 гадоў: з І і ІІ ступенню страты здароўя да спаўнення дзіцяці 18 гадоў і з ІІІ і ІV ступенню страты здароўя да спаўнення дзіцяці ўзросту 3 гадоў — 100 % БПМ, або 364,40 рубля; з ІІІ і ІV ступенню страты здароўя пасля спаўнення дзіцяці 3 гадоў — 120 % БПМ, або 437,28 рубля. Штомесячная дапамога на дзяцей ва ўзросце да 18 гадоў, інфіцыраваных вірусам імунадэфіцыту чалавека, складае 70 % БПМ, або 255,08 рубля.
Павысіліся ўзроставыя даплаты да пенсій і памеры сацыяльных пенсій
Памер выплат для асоб ва ўзросце 75-79 гадоў цяпер складае 68,33 рубля, 80 гадоў і старэйшых (з улікам надбаўкі на догляд) — 136,65 рубля, а пры наяўнасці інваліднасці І групы —182,20 рубля.
Таксама павялічыліся памеры сацыяльных пенсій інвалідам і дзецям-інвалідам: інвалідам 1 групы, у тым ліку інвалідам з дзяцінства — 400,84 рубля; інвалідам з дзяцінства 2 групы — 346,18 рубля, інвалідам 2 групы — 309,74 рубля, інвалідам 3 групы — 273,30 рубля. Дзецям-інвалідам да 18 гадоў пры першай ступені страты здароўя — 291,52 рубля, другой — 309,74 рубля, трэцяй — 346,18 рубля, чацвёртай — 400,84 рубля.
27 ліпеня 1900 года амерыканскі гастраном Луі Лесінг прадаў першы гамбургер.
Ён атрымаўся выпадкова, калі скончыліся стэйкі. Лесінг пасмажыў катлету з рэшткаў мяса і паклаў яе паміж двума круглымі булачкамі, дадаў соус і лісцік салаты. Бутэрброд спадабаўся кліенту.
Гамбургеры атрымалі шырокую вядомасць у 1904 годзе на Сусветнай выставе ў Сэнт-Луісе. А пачалі распаўсюджвацца па свеце з 1948 года разам з заснаванай сеткай McDonald’s.
Гамбургер нароўні з джынсамі застаецца сімвалам амерыканскай культуры і самай дэмакратычнай ежай.
1320 год. Войска Вялікага княства Літоўскага перамагло ў бітве пад Меднікамі рыцараў Тэўтонскага ордэна.
Крыжакі страцілі ўсіх 40 братоў-рыцараў і іх дапаможны кантынгент. І гэта адбылося за 90 гадоў да Грунвальдскай бітвы, пасля якой ордэн перастаў існаваць.
1581 год. Да Магілёва падышлі маскоўскія акупанты і спалілі неўмацаваныя пасады. 200 гусараў абаранілі горад.
Гэта адбылося пад час Лівонскай вайны (1558-1583). Маскоўскае войска на чале з М. Катыровым-Растоўскім, А. Хварасцініным. і іншымі ваяводамі скарысталася перамір’ем паміж ваюючымі бакамі і раптоўна напала на ВКЛ, выбраўшы аб’ектам нападу Беларускае Падняпроўе.
Былі выпалены пасады за Дубравенкай, Лупалава, Падміколле. Сярод рускіх быў «ваявода данскіх казакоў Ярмак Цімафеевіч – атаман казацкі…» – будучы заваёўнік Сібіры.
Рускія войскі аблажылі магілёўскі замак, але, нягледзячы на перавагу ў сіле, яны не змаглі захапіць горад.
Каля 200 гусараў разам з гараджанамі на працягу 7 гадзін абаранялі Магілёў ад 30-тысячнага маскоўскага-татарскага войска. Гусары абаранялі не на сценах, біліся ў чыстым полі. У вырашальны момант бою да Магілёва падышлі атрады ВКЛ на чале з Троцкім, Казаноўскім і Цемруком. Маскоўскім ваяводам падалося, што ім супрацьдзейнічаюць галоўныя сілы ВКЛ, і яны загадалі перапраўляцца праз Дняпро.
У момант пераправы ліцвіны нанеслі вялікія страты ворагу, шмат маскоўскіх салдат было забіта і паранена. Летапісец паведамляў: «Страшно было трупу московского гледети, реку Днепр силным трупом язовища загородили, иж колко недель днепровое рыбы не ядали и воды не пивали, для великого гнюсу…». Пераправіўшыся на левы бераг Дняпра, маскоўскія акупанты спалілі на сваім шляху ўсе вёскі.
1644 год. Паводле прывілея караля Рэчы Паспалітай Уладзіслава IV Вазы заснаваны горад Скідзель.
Сёння – горад у Гродзенскім раёне, 9,7 тысяч чалавек, на р. Скідзелька. Вядомы сваімі цукровым камбінатам і племптушкарэпрадуктарам «Юбілейны».
1697 год. Памёр Дамінік Мікалай Радзівіл (1648/1653-1697).
Дзяржаўны дзеяч ВКЛ.
Удзельнічаў у бітве з туркамі пад Хоцінам (1673), у вайне 1683 года. Падскарбі надворны літоўскі, падканцлер літоўскі, вялікі канцлер літоўскі, маршалак Трыбунала Літоўскага, староста лідскі, ваўкавыскі, вярбілаўскі, ардынат клецкі.
Пасол на шматлікія соймы.
1909 год. У Магілёве нарадзіўся Ілля Сяргееў (1909-1991).
Герой Сацыялістычнай Працы.
У 1944-1965 гадах – старшыня прыгараднага Ордэна Працоўнага Чырвонага Сцяга калгаса “Камінтэрн” (зараз – ААТ “Палыкавічы”)
Памёр 27 мая 1991 года.
У 2021 годзе на будынку канторы ААТ “Палыкавічы” у яго гонар адкрыта мемарыяльная ўыльда.
1910 год. Памёр Уладзіслаў Дыбоўскі (1838-1910).
Прыродазнавец, палеантолаг, фалькларыст.
Збіраў беларускі фальклор. У штогодніку «Zbiór Wiadomości do Antropologii Krajowej» апублікаваў «Беларускія прыказкі з Навагрудскага павета», «Беларускія загадкі з Мінскай губерні».
Даследаваў выкапнёвыя рэшткі Усходняй Прыбалтыкі, Сібіры, флору i фаўну Навагрудчыны i іншых мясцін Расійскай імперыі.
За ўдзел у паўстанні 1863–1864 гадоў адседзеў у турме.
1922 год. У Бруселі заснаваны Міжнародны геаграфічны саюз.
Міжнароднае навуковае аб’яднанне географаў. Месца размяшчэння Сакратарыята – Дэлі, Індыя. Першы Міжнародны геаграфічны кангрэс прайшоў у 1871 годзе ў Антверпене.
Геаграфічны саюз аб’ядноўвае больш 88 краін.
7 сакавіка 2022 году прыпынена членства Рускага геаграфічнага таварыства з прычыны расійскай агрэсіі ва Украіну.
Беларускае геаграфічнае таварыства – член Міжнароднага геаграфічнага саюзу з 1991 году.
Першы тэрытарыяльны (абласны) аддзел Беларускага гаеаграфічнага таварыства – Магілёўскі, створаны ў 1959 годзе.
1923 год. Нарадзілася Таццяна Карпінская (1923-1943).
Магілёўская камсамолка-падпольшчыца.
У Вялікую Айчынную вайну член падпольнай групы К. Мэтэ. Кватэра Карпіпскіх па вуліцы Вялікая Грамадзянская была асноўнай яўкай падпольшчыкаў. Тут Таня і яе маці друкавалі ўначы па пішучай машынцы падпольную газету «За Родину» (пазней – «За Советскую Родину»), лістоўкі і зводкі Саўінфармбюро, захоўвалі боепрыпасы і медыкаменты для партызан, данясенні разведкі. У сакавіку 1943 нацысты арыштавалі Карпінскіх і пасля жорсткіх катаванняў расстралялі ў ліпені 1943 года.
Пасмяротна ўзнагароджана ордэнам Айчыннай вайны 1-й ступепі. Яе імем названы завулак у Магілёве і карабель. На будынку СШ №1 (да рэвалюцыі – прыватная Марыінская жаночая гімназія) г. Магілёва, якую яна скончыла (1941), усталявана мемарыяльная дошка.
1941 год. Пачала выдавацца «Менская газэта».
Да 5 лютага 1942, потым да 28 чэрвеня 1944 як “Беларуская газета”. Выдавалася на беларускай мове. Самае буйное беларускае антысавецкае перыядычнае выданне ў перыяд Другой сусветнай вайны. Рэдактары: А. Сянькевіч, У. Казлоўскі, А. Дземчанка, М. Шкялёнак.
Інфармавала пра дзейнасць Беларускай народнай самапомачы, Беларускай краёвай абароны, Беларускай цэнтральнай рады, Саюза беларускай моладзі. Шмат увагі аддавала праблемам моўнай палітыкі, выкладання ў пачатковай школе, падрыхтоўкі настаўніцкіх кадраў, выхавання нацыянальнай самасвядомасці, арганізацыі культурнага жыцця на месцах.
Друкавала папулярныя нарысы па гісторыі і культуры Беларусі. На старонках газеты змешчаны ўспаміны ўдзельнікаў грамадзянскай вайны, матэрыялы пра сталінскія злачынствы – артыкулы пра Катынскі расстрэл, лагеры НКУС, успаміны Ф. Аляхновіча, сведчанні былых вязняў, творы Н. Арсенневай, Л. Геніюш, М. Зарэцкага, М. Багдановіча, М. Загорскага, літаратурна-крытычныя артыкулы, рэцэнзіі.
Выйшла 272 нумары.
Сядзяць (злева направа): У. Казлоўскі, Н. Арсеннева, А. Сянкевіч. Стаяць (злева направа): У. Кушаль, А. Адамовіч, Караленка. Мінск, 1942
1955 год. Нарадзіўся Барыс Лазука.
Мастацтвазнавец, педагог. Кандыдат мастацтвазнаўства (1989).
Даследчык беларускага мастацтва XVII–XVIII стагоддзяў, барока.
Працаваў у Віцебскім педінстытуце, Міністэрстве культуры, прарэктарам і загадчыкам кафедры Беларускай акадэміі мастацтваў, загадчыкам аддзела старажытнай беларускай культуры Інстытута мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору НАНБ, дырэктарам Музею старажытнабеларускай культуры.
Даследчык беларускага мастацтва XVII-XVIII стагоддзяў, праблем барока. Аўтар вучэбнага дапаможкіка «Гісторыя мастацтваў».
1969 год. Памёр ураджэнец в. Байлюкі (зараз – Глускі раён) Яўхім Кіпель (1895-1969).
Педагог, дзеяч беларускай эміграцыі.
Член Навукова-тэрміналагічнай камісіі пры Наркамасвеце БССР, сакратар аддзелу прыроды і народнай гаспадаркі Інстытуту беларускай культуры.
Двойчы арыштоўваўся савецкімі органамі ўнутраных спраў. Быў фігурантам сфальсіфікаванай крымінальна-палітычнай справы «Саюзу вызвалення Беларусі». Рэабілітаваны 10 чэрвеня 1988.
Аўтар кнігі ўспамінаў пра савецкія лагеры «З іхняга раю».
Стваральнік Аб’яднання беларускіх вязняў савецкіх лагераў.
Член Беларускага кангрэсавага камітэту Амерыкі. Публікаваўся ў беларускай эмігранцкай прэсе. Успаміны Яўхіма Кіпеля захоўваюцца ў архіве Беларускага інстытуту навукі і мастацтва ў Нью-Ёрку.
1981 год. Нарадзіўся Арцём Арашонак.
Беларускі пісьменнік, перакладчык.
Фіналіст літаратурнага конкурса імя Н. Арсенневай Беларускага ПЭН-цэнтра.
Аўтар кніг сэнр’ю, танка, кароткай прозы, прозы.
Друкаваўся ў «Нашай ніве», «Літаратуры і мастацтве», «Дзеяслове», «ARCHE», ўматлікіх альманахах, зборніках.
Адзін са 198 перакладчыкаў, што прымалі ўдзел у стварэнні фундаментальнай анталогіі беларускага перакладу «Галасы з-за небакраю».
Аўтар перакладаў на беларускую мову Г. Гесэ, Э. Фрыда, Э. Рэмарка, Г. Бёля, К. Нёстлінгер, І. Бадмерсгоф, Р. Лінке, Х. Крупы, Г. Айгі і іншых.
Яго творы перакладзены на англійскую, польскую і рускую мовы.
1984 год. Памёр Зіновій Бабій (1935-1984).
Украінскі і беларускі оперны спявак, акцёр. Народны артыст. Пры жыцці яго называлі «Беларускі Арфей» або «Наш Каруза».
Вучыўся ў Кіеўскай і Беларускай кансерваторыях, працаваў у ансамбле песні і танца Прыкарпацкай ваеннай акругі, оперных тэатрах Кіева, Львова, у Дзяржаўным тэатры оперы і балета Беларусі.
Характару голасу і артыстычнай індывідуальнасці спевака ў найбольшай ступені адпавядалі партыі драматычнага плана.
Талент і майстэрскае валоданне голасам дазволілі артысту ствараць непаўторныя вобразы на сцэне, у тым ліку, у класічных операх – Фаўст («Фаўст» Ш. Гуно), Хазэ («Кармэн» Ж. Бізэ), Каніо («Паяцы» Р. Леанкавала), у творах рускіх кампазітараў — Герман («Пікавая дама» П. Чайкоўскага), Арэст («Арэстэя» С. Танеева), у операх нацыянальнага рэпертуару – Сяргей («Алеся» Я. Цікоцкага).
Меў вялікі канцэртны рэпертуар, які ўключаў 18 сольных праграм з твораў розных эпох і стыляў.
Гастраляваў у Балгарыі, Венгрыі, ГДР, Польшчы, Францыі, Канадзе.
1990 год. Вярхоўны Савет БССР прыняў Дэкларацыю аб дзяржаўным суверэнітэце БССР.
Ініцыятыва належала Сойму Беларускага Народнага Фронту «Адраджэнне». За прыняцце Дэкларацыі прагаласавала 229 дэпутатаў.
25 жніўня 1991 году пасля спробы дзяржаўнага перавароту ў Савецкім Саюзе Дэкларацыя аб дзяржаўным суверэнітэце набыла статус канстытуцыйнага закона і захоўвала юрыдычную сілу да 15 сакавіка 1994 году.
Ад 1991 да 1996 году галоўнае нацыянальнае свята – Дзень незалежнасці, быў прымеркаваны да даты прыняцця «Дэкларацыі».
У 1996 году з ініцыятывы Аляксандра Лукашэнкі быў праведзены рэферэндум, у выніку якога Дзень незалежнасці быў перанесены на 3 ліпеня.
1991год. Адкрыта мемарыяльная дошка ў памяць аб загінуўшых вязнях канцлагера на тэрыторыі магілёўскага завода «Строммашына».
Дошка адкрыта па адрасе вуліца Першамайская, 83 (дарэвалюцыйны дом генерала М. Цынамзгварава, зараз – будынак тэлерадыёкампаніі).
У 1941 годзе на тэрыторыі завода імя Дзімітрава (пасля вайны – «Строммашына») СС быў створаны лагер прымусовай працы для абслугоўвання сваіх падраздзяленняў на акупаваных тэрыторыях.
У працоўны лагер накіроўвалі ўсялякага роду майстравых людзей, як з цывільнага насельніцтва, так і з ваеннапалонных.
2008 год. Памёр Валерый Міронаў (1927-2008).
Беларускі артыст балета, педагог. Народны артыст.
Вядучы саліст Дзяржаўнага тэатру оперы і балета Беларусі, выканаўца роляў у шматлікіх пастаноўках «Князь-возера», «Лебядзінае возера», «Спячая прыгажуня».
Скончыў Маскоўскае харэаграфічнае вучылішча. Служыў у Дзяржаўным тэатры оперы і балета Беларусі, выкладаў у Беларускім харэаграфічным вучылішчы.
Танцоўшчык пераважна лірычнага плана, з рамантычнай накіраванасцю. Мастацтва Міронава вызначалі пераканальнасць у раскрыцці ўнутранага свету персанажаў, чысціня і лёгкасць выканання, высокая тэхніка дуэтнага танца.
У нацыянальных балетах стварыў рэльефныя вобразы Васіля («Князь-возера» В. Залатарова), Алеся («Святло і цені» Г. Вагнера).
Лідзія Ражанава і Валер Міронаў.
2018 год. Назіралася самае доўгае месяцавае зацьменне XXI стагоддзя.
Зацьменне было цалкам бачна ва Усходняй Афрыцы, Цэнтральнай і Паўднёвай Азіі, у Антарктыдзе. У Паўднёвай Амерыцы, Заходняй Афрыцы і Еўропе зацьменне пачалося пры ўзыходзе Месяца, ва Усходняй Азіі і Аўстраліі — наадварот, пры захадзе.
Паводле інфармацыі Белстата, медыяны заробак у Беларусі ў маі 2023 года склаў 1400,9 рублёў. Для параўнання: у маі 2022 года паказчык быў на ўзроўні 1166,7 рублёў, а ў лістападзе мінулага года – 1248,1 рублёў.
Дадзеныя аб медыянным заробку публікуюцца двойчы ў год: па выніках за май і за лістапад. У гэтую статыстыку не ідуць паказчыкі мікраарганізацый і малых арганізацый без ведамаснай падпарадкаванасці.
Медыянны заробак – гэта паказчык, які адлюстроўвае суму ў цэнтры заробкавага шэрагу і дзеліць яго на дзве роўныя часткі: палова работнікаў маюць заробак менш гэтага значэння, палова – больш.
Калі браць медыянны заробак па відах эканамічнай дзейнасці, то самы высокі паказчык зафіксаваны ў сферы «Інфармацыя і сувязь» – 2718,8 рублёў. Далей ідуць фінансавая і страхавая дзейнасць (1901,6) і будаўніцтва (1682,0).
У прамысловасці памер медыяннай зарплаты склаў 1618,0, у сельскай, лясной і рыбнай гаспадарцы – 1303,4, у адукацыі – 1030,4, а вось у канцы спісу апынулася сфера “Творчасць, спорт, забавы і адпачынак” – 931,1 рублёў.
У разрэзе асобных відаў эканамічнай дзейнасці лідэрамі з медыянай у 3 554,5 рублёў сталі работнікі горназдабыўной прамысловасці. За імі ідуць работнікі: паветранага і трубаправоднага транспарту – 2670,2 і 2344,6 рублёў адпаведна, нафтаперапрацоўкі – 2418,5, гандлю аўтамабілямі і матацыкламі – 2181,5, хімічнай прамысловасці – 2073,7 рублёў.
Адметна, што сёлета Белстат не ўключыў у стандартны спіс айцішнікаў, якія былі лідэрамі па медыянных заробках. Раней – у траўні і лістападзе 2022 года – іх медыянныя заробкі складалі 4159,6 і 3812,1 адпаведна.
Самыя нізкія паказчыкі медыяны за май 2023 года адзначаны ў рыбалоўстве і рыбаводстве – 1000,5 рублёў, уў паштовай і кур’ерскай дзейнасці – 1036,8.
Бабруйскі завод трактарных дэталяў і агрэгатаў, які ўваходзіць у склад “МТЗ-Холдынгу”, плануе арганізаваць на Кубе сумесную вытворчасць малагабарытнай тэхнікі Belarus. Прапрацоўваецца варыянт выкарысттання для гэтага вытворчых плошчаў “Завода імя Герояў 26 ліпеня” ў горадзе Ольгін (на фота).
Цяпер на Кубе працуюць каля 120 тыс. трактароў беларускай і расійскай вытворчасці. Асабліва распаўсюджана мадэль МТЗ-80. На перагаворах кубінскі бок выказаў зацікаўленасць у набыцці запасных частак да беларускіх трактароў. “Арыгінальныя запчасткі дадуць магчымасць кубінскім аграрыям прадоўжыць тэрмін службы тэхнікі. Цяпер мы ўзгадняем цэны і колькасць вырабаў” – перадае словы начальніка упраўлення маркетынгу і збыту прадпрыемства Сяргея Маслакова “Камерцыйны кур’ер”.
Пашпарт грамадзяніна Сінгапура ўпершыню ўзначаліў глабальны рэйтынг пашпартоў свету Henley Passport Index. Па ім можна без візы наведаць 192 краіны з 227. Рэйтынг заснаваны на эксклюзіўных дадзеных Міжнароднай асацыяцыі паветранага транспарта (IATA) – паведамляе smartpress.by.
Раней на працягу 5 гадоў, у 2018-2022, гэты рэйтынг узначальваў пашпарт грамадзяніна Японіі.
У лік лідэраў таксама увайшлі пашпарты ФРГ, Італіі і Іспаніі (па іх можна без візы наведаць 190 краін), Аўстрыі, Фінляндыі, Францыі, Японіі, Люксембурга, Рэспублікі Карэя і Швецыі (189 краін).
Па пашпарце Польшчы можна заехаць без візы ў 186 краін, Літвы і ЗША – у 184 краіны. Пашпарт грамадзяніна Украіны ўваходзіць у топ-30 (дае права на бязвізавы ўезд у 146 краін), расійскі – толькі на 49-м месцы (115 краін).
Па пашпарце грамадзяніна Беларусі можна без візы наведаць толькі 79 краін з 227 і па гэтым паказчыку дакумент дзеліць 64-е месца з Лесота і Тайландам.
Самымі “слабымі” прызнаны пашпарты Сірыі (30 краін), Ірака (29) і Афганістана (27). Усяго ў рэйтынгу ўлічаны пашпарты 199 краін і тэрыторый.
Сёння раніцай стала вядома, што вялікая калона ПВК “Вагнер” з 60 аўтамашын у суправаджэнні аўтамабіляў беларускага ДАІ перасяклі расійска-беларускую мяжу і рушылі праз Рагачоў і Бабруйск у бок Асіповіч. Мяркуецца, што канечнай кропкай маршрута стане лагер у пасёлку Цэль Асіповіцкага раёна. У калоне заўважаны пікапы, фуры, “буханкі” і мінімум тры аўтобусы для перавозкі людзей.
Учора Міністэрства абароны Беларусі паведаміла пра тое, байцы “Вагнера” ўдзельнічаюць у падрыхтоўцы вайскоўцаў падраздзяленняў тэрытарыяльных войскаў у ходзе заняткаў пад Асіповічамі. Назіральнікамі называлася лічба ў 200 чалавек “вагнераўцаў”, што ўжо знаходзіліся на той момант у Беларусі. Таксаама Мінабароны выступіла з заявай, што распрацаваная дарожная карта супрацоўніцтва ведамства з ПВК “Вагнер” па перадачы баявога вопыту.
Свята прысвечана апосталам Пятру, Андрэю, Якаву Зевядзееву, Іаану Багаслову, Філіпу, Варфаламею, Фаме, Левію Матфею, Якаву Алфееву, Іудзе Тадэю, Сімону Кананіту, а таксама апосталу Матфею, абранаму замест Іуды Іскарыёта.
У гэты дзень прынята наведваць храмы і маліцца за сябе і сваю сям’ю, чытаць малітву 12 апосталам дома, прасіць адно ў аднаго прабачэння, мірыцца і забываць усе крыўды.
1508 год. Адбылася бітва пад Оршай.
Бітва войска ВКЛ і Каралеўства Польскага супраць войска Маскоўскага княства ў ходзе пятай літоўска-маскоўскай вайны (1507-1508).
Атрымаўшы звесткі пра падыход літоўскага войска, князь маскоўскі Васіль III зняў аблогу Смаленска і рушыў на Оршу. Калі высветлілася, што К. Астрожскі набліжаецца да маскоўскіх пазіцый, Васіль III пастанавіў адступіць за Дняпро, каб ударыць у момант пераправы літвінаў праз раку.
Астрожскі накіраваў вялікі аддзел праз неахоўваны брод на Дняпры з заданнем нападу на абоз маскалёў, а галоўнымі сіламі выканаў адцягвальны манеўр. Выдзелены аддзел, пераправіўшыся праз раку, быў аточаны пераважаючымі маскоўскімі сіламі, аднак здолеў з цяжкасцямі прабіцца на правы бераг. Бітву перарваў надыход цемры. Астрожскі намерваўся атакаваць адразу пасля ўзыходу сонца, аднак маскоўскае войска ноччу адышло з занятых пазіцый на ўсход.
1868 год. Памёр Канстанцін Тышкевіч (1806-1868).
Беларускі гісторык, краязнавец, адзін з заснавальнікаў беларускай археалогіі.
На аснове ўласных калекцый разам з бацькам і братам стварыў Лагойскі музей старажытнасцей. Член навуковых таварыстваў Вільні, Кракава, Масквы, Прагі, Парыжа, Лондана.
Адзін з заснавальнікаў Віленскага музея старажытнасцей, член Віленскай археалагічнай камісіі.
Даследаваў каля 200 курганоў, гарадзішчаў і замчышчаў.
У памяць аб вучоным з 2007 года праводзіцца водная экспедыцыя «Шляхам Тышкевіча» па Віліі.
1897 год. Нарадзіўся Міхась Міцкевіч (1897-1991).
Беларускі грамадскі і культурны дзеяч, брат Якуба Коласа.
Удзельнік нацыянальнага руху, дэлегат 1-га Усебеларускага кангрэсу, выкладчык Мінскай беларускай гімназіі.
З 1944 года на эміграцыі. Актыўны дзеяч Беларускай аўтакефальнай праваслаўнай царквы ў ЗША, член рэдакцыі часопіса «Беларус», рэдактар часопіса «Голас Царквы». Пахаваны на беларускіх могілках у Іст-Брансуіку ў штаце Нью-Джэрсі.
У яго гонар Якуб Колас назваў свайго малодшага сына Міхася (1926-2020).
1923 год. На схіле гары Маунт-Лі над каліфарнійскімі ўзгоркамі з’явіўся надпіс Hollywood.
Першапачаткова яна была напісана як Hollywoodland, не мела ніякага дачынення да кіно і азначала рэкламу новага жыллёвага раёна, але адразу ж стала прывабліваць да сябе турыстаў.
Устаноўка надпісу абышлася яе заказчыку, выдаўцу “Лос-Анджэлес таймс” Гары Чандлеру ў 21 000 долараў. Слова “Hollywoodland” уначы падсвятлялася электрычнымі лямпачкамі, днём жа белыя літары былі бачныя за 40 км. Вышыня іх была 13 м, шырыня – 9. Па перыметры кожнай літары віселі рознакаляровыя лямпачкі, якія падсвятлялі надпіс у цемры. Аднак усе 4 000 лямпачак былі расцягнуты мясцовымі жыхарамі менш чым за год. Па дамове рэклама была разлічана на 1,5 гады, але аж да 1949 года жадаючых дэмантаваць надпіс не знаходзілася.
У 1949 годзе надпіс адрамантавалі і выдалілі 4 апошнія літары. Да таго часу Hollywood ужо ператварыўся ў сімвал Лос-Анджэлеса і ўсёй індустрыі забаў. Клопат аб надпісе ўзяла на сябе Гандлёвая палата Галівуду.
У 1973 годзе надпіс абвясцілі нацыянальным гістарычным помнікам.
Да канца 1970-х надпіс здрахлеў, і ў 1978 годзе літары былі дэмантаваныя. У тым жа годзе дабрачынны фонд, узначалены Х’ю Хэфнерам, заснавальнікам часопіса “Playboy”, сабраў сродкі на капітальны рамонт славутасці.
Цяперашні надпіс, складзены з белых літар 15-метровай вышыні і 12-метровай шырыні, з’явіўся ў лістападзе 1978 года. На выраб кожнай літары спатрэбілася 27 500 долараў. З таго часу ўсе рэстаўрацыйныя работы выконваліся пры дапамозе прыватных ахвяраванняў.
1930 год. Першы ў гісторыі Чэмпіянат свету па футболе.
Выбар Уругвая ў якасці месца правядзення спартыўнага спаборніцтва не быў выпадковым. Зборная гэтай краіны перамагла на VIII Алімпійскіх гульнях 1924 года ў Парыжы і IX Алімпійскіх гульнях 1928 года ў Амстэрдаме.
Спецыяльна да гэтых спаборніцтваў у Монтавідэа пабудавалі новы стадыён, які ў гонар юбілею незалежнасці назвалі “Сентэнарыё” – “стагоддзе”.
У турніры прынялі ўдзел 13 каманд з Францыі, Югаславіі, Румыніі, Бельгіі, Перу, ЗША, Аргенціны, Бразіліі, Балівіі, Чылі, Мексікі, Парагвая і Уругвая.
У першых паядынках сышліся зборныя Францыі і Мексікі, а таксама каманды Бельгіі і ЗША. Першы ў гісторыі чэмпіянатаў свету гол забіў француз Л. Ларан. Аднак перамогу ў першынстве свету 30 ліпеня атрымала зборная Уругвая, якая перамагла ў фінальным матчы каманду Аргенціны з лікам 4:2.
Урачыстасці з нагоды перамогі ў чэмпіянаце не спыняліся ў Монтавідэа некалькіх дзён.
1938 год. Нарадзіўся Юрый Марухін (1938-2001).
Беларускі кінарэжысёр, сцэнарыст, аператар. Заслужаны дзеяч мастацтваў.
Працаваў на «Беларусьфільм», старшыня праўлення Беларускага саюза кінематаграфістаў. Рэжысёр шэрагу фільмаў, у тым ліку “Маці Урагану”, аператар шматлікіх карцін, уключна “Магіла льва”, “Час выбраў нас”.
1941 год. Пачалася акупацыя Горацкага, Дрыбінскага і Слаўгарадскага раёнаў нямецка-фашысцкімі захопнікамі.
А 13-14 ліпеня на Буйніцкім полі пад Магілёвам сярод воінаў 172-й стралковай дывізіі знаходзіўся ваенкар газеты “Известия” – пісьменнік К. Сіманаў і фотакарэспандэнт той жа газеты П. Трошын. Першы раз Сіманаў патрапіў у Магілёў 28 чэрвеня.
К. Сіманаў пісаў: «Я не быў салдатам, быў усяго толькі карэспандэнтам, аднак у мяне ёсць кавалачак зямлі, які мне век не забыцца, – поле пад Магілёвам, дзе я ўпершыню ў ліпені 1941 года бачыў, як нашыя на працягу аднаго дня падбілі і спалілі 39 нямецкіх танкаў …».
Абароне Магілёва прысвечаны яркія старонкі трылогіі «Жывыя і мёртвыя» (палкоўнік Куцепаў стаў правобразам генерала Серпіліна), «Салдатамі не нараджаюцца», «Апошняе лета», дзённіка ўспамінаў «Розныя дні вайны».
1941 год. 63 стралковы корпус 21-й арміі Заходняга фронта пачаў контрудар (13 ліпеня-17 жніўня) на Рагачоўска-Жлобінскім напрамку.
У выніку гэтага былі вызвалены Жлобін і Рагачоў.
1942 год. Нарадзіўся Харысан Форд.
Амерыканскі акцёр кіно і тэлебачання, прадзюсер.
Намінант на прэмію «Оскар», BAFTA, чатырохразовы намінант і ўладальнік спецыяльнай прэміі “Залаты глобус”, ганаровага «Сезара». Найбольш вядомы па ўдзеле ў серыі фільмаў «Зорныя войны», «Індыяна Джонс», «Самалёт прэзідэнта» і іншых.
Дзед і бабуля акцёра – ураджэнцы Мінска.
1952 год. Нарадзіўся Аляксандр Ціхановіч (1952-2017).
Беларускі эстрадны спявак. Народны артыст.
Саліст ВІА «Верасы», Дзяржаўнага аркестра сімфанічнай і эстраднай музыкі Беларусі, стваральнік і кіраўнік першага ў Беларусі Тэатра песні (і студыі пры ім; з 2003 г. – прадзюсерскі цэнтр «Прафіартвідыён»), музычны кіраўнік беларускага канала «Сталічнае тэлебачанне».
Аўтар папулярных эстрадных песень.
Памёр 28 студзеня 2017 года.
1970 год. Нарадзіўся Андрэй Цівончык.
Беларускі і нямецкі атлет (скакун з шастом), бронзавы прызёр Алімпійскіх гульняў 1996 года ў Атланце.
У 1995 годзе пабіў нямецкі нацыянальны рэкорд у скачках з шастом (скокнуў на 5,80 м). Трэнер па скачках з шастом зборнай Катара па лёгкай атлетыцы.
1990 год. На лясной паляне Борык каля мястэчка Грудак на Беласточчыне пачаўся І Фестываль музыкі маладой Беларусі «Басовішча».
Арганізаваны Беларускім аб’яднаннем студэнтаў і гмінным асяродкам культуры.
Мерапрыемства праводзілася 30 разоў (1990-2019) штогадова, на працягу двух дзён, як фестываль беларускай альтэрнатыўнай і рок-музыкі.
Арганізатары вырашылі, што 30-е па ліку «Басовішча» стане апошнім.
Традыцыйна на фестывалі ладзіўся конкурс маладых выканаўцаў, якія паспяхова прайшлі адбор. Штогод на фестываль прыязджала да 15 000 чалавек.
1990 год. Абшчыне магілёўскіх вернікаў-католікаў перададзены Касцёл Святога Станіслава.
А праз 6 гадоў, у гэты ж дзень, пачаў дзейнічаць зноў асвячоны, адрэстаўраваны касцёл. Удзел у рэстаўрацыі прымаў знакаміты мастак Алесь Пушкін (1965-2023).
2020 год. Афіцыйна адкрыты мост цераз раку Сож у Слаўгарадскім раёне.
З’явіўся на шашы Слаўгарад-Краснаполле, вядзе да Блакітнай крыніцы. Раней праз раку працаваў паром. Мост мае даўжыню 500 метраў.
Аўтамабільны рух па мосце быў адкрыты 2 снежня 2019 года.
1695 год. «4 липня… выпал великий снег и пролежал в Могилеве несколько дней» – гарадская хроніка.
1776 год. У амерыканскай Філадэльфіі на Другім Кантынентальным кангрэсе аднагалосна прынята Дэкларацыя незалежнасці ЗША.
Паводле дакумента, брытанскія калоніі у Паўночнай Амерыцы абвясцілі незалежнасць ад Вялікабрытаніі. Гэты дзень святкуецца ў ЗША як Дзень незалежнасці – дзень, калі Злучанымі Штатамі сталі называцца 13 калоній (13 палос на сцягу ЗША сімвалізуюць іх), якія ў выніку дзесяцігадовага супрацьстаяння і лютага змагання адстаялі сваю свабоду і права на дзяржаўнасць.
1783 год. На рынкавай плошчы ў французскім Аноне адбылася першая публічная дэманстрацыя паветранага шара братоў Мангальф’е.
Створаны імі паветраны шар уяўляў сабою злеплены з трывалай і тонкай паперы востраканечны мех з адкрытай гарлавінай у ніжняй частцы дыяметрам каля 11 м.
На ніжняй адтуліне была ўмацавана рашотка з вінаградных лоз, якая ўсталёўвалася на падмосткі. Пад падмосткамі было разведзена вогнішча з саломы. Гарачае паветра падняло шар аб’ёмам 600 кубаметраў на вышыню 2 000 м. Перш, чым апусціцца на зямлю, шар праляцеў больш за 1,6 км.
1890 год. Перапахаванне ў Вавельскім саборы у Кракаве Адама Міцкевіча (1798-1855).
Міцкевіч – самы вядомы польскі паэт, адзін з пачынальнікаў новай беларускай літаратуры, асветнік, дзеяч нацыянальна-вызваленчага руху.
Меў беларускае паходжанне, ураджэнец в. Завоссе (зараз Баранавіцкі раён). Парэшткі перавезлі ў Канстантынопаль.
У Навагрудку, Стамбуле працуюць дамы-музеі А. Міцкевіча; яго імем названы вуліцы, пастаўлены помнікі ў шматлікіх гарадах Беларусі, Польшчы, Літвы, стаіць помнік у Парыжы.
Дом-музей А. Міцкевіча ў Навагрудку.
1900 год. Пачалася першая руская палярная экспедыцыя Э. Толя на шхуне “Зара” (1900-1903) па пошуках Зямлі Санікава.
У ёй удзельнічалі беларусы – зоагеограф Аляксей Бялыніцкі-Біруля (1864-1937), пазней – член-карэспандэнт АН СССР, геолаг Канстанцін Валасовіч (1869-1919). У якасці гідрофа працаваў лейтэнант Аляксандр Калчак, які стаў вядомым палітычным дзеячам, адміралам.
У гонар беларусаў названы пяць геаграфічных аб’ектаў на поўначы Еўразіі.
Удзельнікі экспедыцыі. У верхнім радзе: трэці злева над Толем – Калчак (лічба 3). Другі рад: М. Каламійцаў, Ф. Матысен, Э. Толь, Г. Вальтар, Ф. Зееберг, А. Бяльніцкі-Біруля (5)
1922 год. У в. Бахацец (цяпер – Чавускі раён) нарадзіўся Ціхан Жучкоў (1922-1987).
Савецкі лётчык-ас знішчальнай авіяцыі Ваенна-Марскога флота. Герой Савецкага Саюза. Падпалкоўнік.
З 1930 года жыў у Магілёве, у в. Нядашава, скончыў школу ў в. Амхавая Магілёўскага раёна. Працаваў на розных заводах Магілёва, скончыў аэраклуб.
З чэрвеня 1941 года ў войску. Скончыў Ваенна-марское авіявучылішча імя І. Сталіна. Удзельнічаў у прарыве блакады Ленінграда, у Ленінградска-Наўгародскай, Выбаргскай і Прыбалтыйскай аперацыях. Збіў асабіста 14 і ў складзе групы 11 самалётаў ворага, патапіў 1 катэр і спаліў 6 аўтамашын.
Пасля вайны служыў у ВМФ, у Кіеўскай ваеннай акрузе, у Групе савецкіх войскаў у Германіі і ў Далёкаўсходняй ваеннай акрузе. Памёр 9 сакавіка 1987 года.
1944 год. Савецкія войскі праз 4 дні баёў вызвалілі Полацк – найстаражытны горад краіны, “калыску” беларускай дзяржаўнасці, ад якога “пачаўся свет”.
31 вайсковае злучэнне атрымала назву “Полацкі”, больш за 30 воінаў – званне Герой Савецкага Саюза. Асаблівы гераізм праявілі 23 воіны-гвардзейцы 51-й стралковай дывізіі на чале з лейтэнантам А. Грыгор’евым. Іх гераізму прысвечана песня Ю. Візбара “Цана жыцця”.
1950 год. Пачало вяшчанне Радыё Свабодная Еўропа.
Першыя перадачы ішлі на чэшскай мове, потым колькасць моў паступова павялічвалася.
Зараз у эфір радыёстанцыі выходзяць праграмы больш як на 20 мовах. Беларуская служба бярэ пачатак ад 20 мая 1954 года. На сядзібе ў Празе працуе 550 супрацоўнікаў.
1952 год. У ЗША памёр Язэп Варонка (1891-1952).
Беларускі палітычны дзеяч, журналіст, публіцыст. Першы старшыня Народнага сакратарыята БНР.
Міністр беларускіх спраў і сябра кабінета міністраў Літоўскай Рэспублікі (1918-1920), старшыня беларускага Чырвонага Крыжа, таварыства «Беларуская грамада ў Коўне».
У 1923 годзе з’ехаў у Чыкага. Узначальваў Беларуска-амерыканскую нацыянальную асацыяцыю, быў адным з кіраўнікоў Беларуска-амерыканскай нацыянальнай рады, выдаваў газету “Беларуская трыбуна”, вёў праграмы на чыкагскім радыё.
Займаўся выдавецкай і публіцыстычнай дзейнасцю. Аўтар брашур “Беларускае пытанне на момант Версальскай мірнай канферэнцыі. Гістарычна-палітычны нарыс”, “Беларускі рух ад 1917 да 1920 году. Кароткі агляд”.
Прытрымліваўся канцэпцыі «двух ворагаў» беларускага адраджэння — Расіі і Польшчы. вёў беларускія і рускія праграмы на чыкагскім радыё.
1989 год. Разгон кітайскімі вайсковымі падраздзяленнямі студэнцкай дэманстрацыі на плошчы Цяньаньмэнь у Пекіне.
Паводле заявы мэра Пекіна падчас “контррэвалюцыйнага мецяжу” загінулі больш за 200 чалавек з цывільнага насельніцтва, уключаючы 36 студэнтаў. Па дадзеных праваабаронцаў, аперацыя кітайскіх вайскоўцаў па “навядзенні канстытуцыйнага парадку” каштавала жыцця 3 500 жыхарам Пекіна, некалькі тысяч атрымалі раненні.
Адны студэнты патрабавалі дэмакратычных рэформаў, другія абураліся беспакаранасцю партнаменклатуры, трэція выступалі супраць інфляцыі і беспрацоўя. Але ўсіх аб’ядноўвала ідэя барацьбы з карупцыяй і лозунг “Далоў прадажных чынуш!”.
Сімвалам гэтых падзей сталі не ахвяры, а просты кітаец з авоськамі, які спыніў танкі на плошчы Цяньаньмэнь і ўтрымліваў іх на працягу паўгадзіны.
2008 год. А 00:25 у Мінску падчас святкавання Дня незалежнасці адбыўся тэракт.
Узрыў выбухнуў на гала-канцэрце пад час выступлення на сцэне Таісіі Павалій, каля стэлы “Мінск – горад-герой”. Ад узрыву самаробнай прылады ў літровым пакеце з-пад соку “Садачок”, якая была начыненая балтамі і гайкамі, ніхто не загінуў, але пацярпелі 54 чалавекі, шпіталізавана – 47.
У серыі тэрактаў (2005, 2008, 2011) былі абвінавачаны і пакараны смерцю ўраджэнцы Віцебска Дзмітры Канавалаў і Уладзіслаў Кавалёў.
2012 год. У Беларусі адбыўся “Плюшавы дэсант” альбо «мядзведзіроўка».
Акцыя шведскіх лётчыкаў, якія перасяклі межы беларускай паветранай прасторы, праляцелі над Івянцом і даляцелі да мінскага Сухарава.
Яны скідвалі з самалёта пакеты з парашутамі, на якія былі прывязаны цацкі ў выглядзе мядзведзяў з улёткамі, што заклікалі да выканання свабоды слова ў Беларусі.
Ад 1991 да 1996 года Дзень незалежнасці адзначаўся 27 ліпеня. У 1990 годзе дэпутатамі Вярхоўнага савету 12 склікання была зацверджана Дэкларацыя аб дзяржаўным суверэнітэце Беларусі. Праз год ёй быў нададзены статус закону.
3 ліпеня стала Днём незалежнасці рашэннем А. Лукашэнкі. З яго ініцыятывы ў 1996 годзе правялі рэферэндум, адным з пытанняў якога было змяненне даты адзначэння Дня незалежнасці. Ён быў прымеркаваны да Дня вызвалення Мінску ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў.
Той рэферэндум пашырыў паўнамоцтвы Лукашэнкі. 1996 год лічыцца пачаткам усталявання ў Беларусі дыктатарскага рэжыму. Паводле апанентаў улады і міжнароднай супольнасці, правядзенне рэферэндуму праходзіла з істотнымі парушэннямі заканадаўства.
1410 год. Злучаныя польска-літоўскія войскі пад кіраўніцтвам Уладзіслава II Ягайлы рушылі да мяжы Тэўтонскага ордэна.
Ягайла прасунуўся ў глыб Тэўтонскіх тэрыторый на чале арміі з складзенай прыкладна з 20 000 конных шляхціцаў, 15 000 узброеных людзей простага паходжання, і 2 000 прафесійных вершнікаў, якіх у асноўным нанялі ў Чэхіі.
Паход завяршыўся перамогай пад Грунвальдам 15 ліпеня.
1660 год. Войска Паўла Сапегі вызваліла Мінск з-пад акупацыі маскоўскага войска.
Мінск прабыў пад уладай маскоўцаў 5 гадоў.
Тады ішла 13-гадовага вайна, распачатая ўсходнім суседам. Шырокай беларускай грамадскасці пра яе стала вядома з кнігі гісторыка Генадзя Сагановіча «Невядомая вайна».
Наступствы той вайны для земляў Беларусі былі катастрафічныя. Да вайны насельніцтва Мінску складала 7 000 чалавек. Па вайне, у 1667-м налівалася толькі 300 двароў. Даваенную колькасць насельніцтва ўдалося аднавіць Мінску толькі праз 100 год.
1828 год. Нарадзіўся Уладзіслаў Чартарыйскі (1828-1894).
Польскі палітычны дзеяч. Паходзіў з роду князёў Чартарыйскіх. Лідар кансерватыўнай плыні польскай эміграцыі («Атэль Ламбер»).
У час паўстання 1863-1864 гадоў прадстаўнік на Захадзе польскага Нацыянальнага ўрада, супрацоўнічаў з партыяй «белых».
Старшыня гісторыка-літаратурнага таварыства ў Парыжы. Пераехаў у Галіцыю, у 1876 заснаваў у Кракаве Музей Чартарыйскіх.
Памёр 23 чэрвеня 1894 года.
1896 год. Нарадзіўся Яраслаў Кастыцэвіч (1896-1971).
Беларускі педагог, грамадскі і царкоўны дзеяч.
Адзін з арганізатараў і дырэктар Беларускай дзяржаўнай гімназіі ў Бельску Падляскім, дырэктар беларускага ліцэю.
У Бельску Падляскім на будынку ліцэю імя Браніслава Тарашкевіча ў яго гонар усталявана мемарыяльная дошка. Яго імя носіць комплекс школ з дадатковым навучаннем беларускай мовы ў Бельску Падляскім.
Памёр 1 красавіка 1971 года.
1901 год. Нарадзіўся Аляксандр Крыт, вядомы як айцец Андрэй (1901-1983).
Рэлігійны і грамадскі дзеяч беларускага замежжа.
Змагар за беларушчыну, праваслаўны святар, іерарх Беларускай аўтакефальнай праваслаўнай царквы.
Член Згуртавання беларусаў Вялікай Брытаніі, ЗША. Святар у прыходзе Жыровіцкай Божай Маці ў Кліўлендзе (штат Агаё).
Памёр 21 мая 1983 года.
1916 год. Адбыўся суд па справе аб катастрофе лайнера “Тытанік”
“Тытанік” затануў падчас свайго першага рэйса, у ноч з 14 на 15 красавіка 1912 года ў паўночнай частцы Атлантыкі.
Ён сутыкнуўся з айсбергам і праз 2 гадзіны 40 хвілін затануў. Ён меў на борце 1316 пасажыраў і 891 члена экіпажа, усяго 2207 чалавек (62% планавай загрузкі).
Катастрофа “Тытаніка” стала легендарнай і з’явілася адным з самых буйных у гісторыі караблекрушэнняў. Усяго загінула 1496 чалавек.
Параход “Карпат” падабраў 711 выратаваўшыхся чалавек.
Суддзі пастанавілі, што “карабель затануў з прычыны сутыкнення з айсбергам, выкліканага празмернай хуткасцю, з якой яго вялі”.
Маральнаму асуджэнню падвергнуўся Стэнлі Лорд – капітан парахода “Каліфорнія”, які, на думку экспертаў, знаходзіўся за 6 міль ад месца трагедыі. Ён быў абвінавачаны ў самым страшным па марскіх законах злачынстве – неаказанні дапамогі людзям.
Толькі пасля смерці Лорда, у 1962 годзе, высветлілася, што ён – невінаваты.
1918 год. У Магілёве нарадзіўся Рыгор Бярозкін (1918-1981).
Беларускі літаратуразнавец, крытык, журналіст.
Вучыўся на педрабфаку ў Магілёве, на літаратурным факультэце МДПІ.
Працаваў у часопісе «Полымя рэвалюцыі», у кабінеце маладога аўтара пры Саюзе пісьменнікаў, у газеце «Літаратура і мастацтва».
Арыштаваны НКУС БССР у красавіку 1941. Знаходзіўся пад следствам у Мінску. 26 чэрвеня 1941 уцёк з-пад канвоя. Ваяваў пад Сталінградам, Кіевам, у Карпатах.
Пасля вайны быў карэспандэнтам газеты савецкай ваеннай адміністрацыі ў Германіі «Советское слово».
Паўторна арыштаваны 9 жніўня 1949 года і ў 1950 асуджаны на 10 гадоў лагераў. Знаходзіўся ў зняволенні ў Карагандзінскай і Омскай абласцях. У 1955 годзе вызвалены.
Працаваў у часопісе «Советская Отчизна», газеце «Літаратура і мастацтва», у бюлетэне «Помнікі гісторыі і культуры Беларусі». Шмат публікаваўся, імкнуўся аднавіць імёны рэпрэсаваных паэтаў.
Памёр 1 снежня 1981 года. Пахаваны на Усходніх могілках Мінска.
1939 год. У п. Брожа Бабруйскага раёна нарадзіўся Міхаіл Болбас.
Беларускі вучоны ў галіне эксплуатацыі аўтамабільнага транспарту, заслужаны работнік адукацыі Беларусі.
Амаль усё жыццё прысвяціў працы ў Беларускім нацыянальным тэхнічным універсітэце. Прайшоў шлях ад аспіранта да прафесара, ад намесніка дэкана да прарэктара БНТУ, рэктара Рэспубліканскага інстытута інавацыйных тэхналогій БНТУ.
М. Болбас – апошні справа
1941 год. Пачалася 23-х дзённая абарона Магілёва ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў.
Трывала да 26 ліпеня. Абаронцы Магілёва скавалі значныя войскі гітлераўцаў і развеялі міф пра іх непераможнасць.
Вакол горада сканцэнтраваліся часткі 13-й савецкай арміі – 61-ы стралковы (53, 110 і 172 дывізіі), 20-ы механізаваны, 4-ы паветрана-дэсантны корпусы, рэшткі 8-10 дывізій – усяго каля 100 000 салдат і афіцэраў. Сам горад абараняла 172-я дывізія М. Раманава.
10-11 ліпеня вермахт пачаў фарсіраваць Дняпро сіламі 24, 46 і 47 матарызаваных корпусаў. 12 ліпеня нямецкая танкавая дывізія Модаля імкнулася прарвацца да Магілёва з боку Бабруйска. Тут, на Буйніцкім полі, абарону трымаў 388 стралковы полк С. Куцепава 172-й дывізіі. Пасля цяжкага 14-гадзіннага боя пад Буйнічамі немцы адступілі і пакінулі 39 падбітых сваіх танкаў і бронемашын. У раёне Старого Быхава нямецкая 4-я танкавая дывізія прарвалася да Крычава. 14 ліпеня авангард 3-й танкавай дывізіі абайшоў Магілёў і захапіў Чавусы. На гэтым скончылася акружэнне Магілёва. Пасля штурма (17-25 ліпеня) і вулічных баёў, 23-24 ліпеня савецкія войскі пачалі пакідаць Магілёў. У ноч на 26 ліпеня нямецкія войскі ўвайшлі ў горад.
Падзеі, звязаныя з абаронай Магілёва адлюстраваныя ў фільмах «Дняпроўскі рубеж», «Бітва за Маскву», «Жывыя і мёртвыя». У памяць аб баях 172 стралковай дывізіі ў 1995 годзе адкрыты мемарыяльны комплекс «Буйніцкае поле».
1941 год. Урад БССР пераехаў з Магілёва ў гарадскі пасёлак Лёзна.
У Магілёве ўрад знаходзіўся з 25 чэрвеня да 3 ліпеня. Прыкладна ў гэты час недзе згубіўся з будынка абкама партыі Крыж Еўфрасінні Полацкай. З Лёзна ўрад пераехаў ў Рослаўль Смаленскай вобласці, потым – у Гомель, потым – у Маскву.
У гэтым будынку размяшчаўся ўрад БССР 25 чэрвеня-3 ліпеня 1941 года
1944 год. Падчас аперацыі “Баграціён” савецкія войскі вызвалілі Мінск ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў.
Зараз у гэты дзень святкуецца Дзень Незалежнасці Рэспублікі Беларусь.
Вялікую дапамогу войскам аказвалі беларускія партызаны, якія ўладкоўвалі засады на шляхах адыходу немцаў, грамілі варожыя штабы і асобныя часткі, захоплівалі пераправы, знішчалі масты. Да 12 ліпеня групоўка нямецка-фашысцкіх сіл пад Мінскам была ліквідаваная. Па савецкіх дадзеных, з нямецкага боку страты склалі звыш 70 000 чалавек забітымі і каля 35 000 палоннымі (у тым ліку 12 генералаў).
Ліквідацыя мінскай групоўкі немцаў, у давяршэнні да разгрому віцебскай і бабруйскай груповак, стварыла спрыяльнае становішча для далейшага наступлення галоўных сіл савецкіх войскаў на захад. Былі нанесены моцны ўрон нямецкім дывізіям. У стратэгічным фронце ворага быў прабіты шырокі пралом працягласцю да 400 км, 30 непрыяцельскіх дывізій былі знішчаны або адрэзаны. Войскі Чырвонай Арміі атрымалі магчымасць імкліва прасоўвацца да заходніх межаў Савецкага Саюза.
Мінск 3 ліпеня 1944 года. Мастак Валянцін Віктаравіч Волкаў
1958 год. Нарадзіўся Генадзь Лаўрэцкі.
Беларускі архітэктар і гісторык архітэктуры. Кандыдат мастацтвазнаўства. Узначальвае архітэктурна-мастацкі савет Беларускага экзархату Рускай праваслаўнай царквы.
Навуковы кіраўнік і аўтар праектаў рэстаўрацыі помнікаў архітэктуры Віцебскай Дабравешчанскай царквы, Гродзенскай Барысаглебскай царквы, Полацкай Спаскай царквы (прырабіў цыбулепадобны купал, пакрыты пазалотай, якой там ніколі не было).
Вельмі крытыкуецца гісторыкамі, архітэктарамі (А. Краўцэвіч, А. Астаповіч, У. Папруга), якія ўказваюць на тое, што У. Лаўрэцкі выйшаў за межы сваёй кампетэнцыі па рэстаўрацыі шэрагу помнікаў.
Суаўтар мемарыяла ахвярам трагедыі на Нямізе (2000).
2009 год. У Магілёве адкрыты мемарыял дзецям ваенных гадоў «Дзеці міра – дзецям вайны».
Размяшчаецца на вуліцы Лазарэнкі. Аўтары праекта – мінскія архітэктар І. Марозаў і скульптар У. Слабодчыкаў.
Мемарыял тэматычна звязаны з размешчаным побач помнікам воінам-вызваліцелям, што робіць іх адзіным комплексам-ансамблем. Пабудаваны на ахвяраванні жыхароў Беларусі.
