Пад Дрыбінам знайшлі хімічную бомбу – 500 тон “вечных хімікатаў”

У Беларусі адшукалі пяць месцаў, дзе пад зямлёй спакойна ляжаць тоны небяспечных «вечных хімікатаў». І Генпракуратура, як кажуць у афіцыйных паведамленнях, «выказвае сур’ёзную занепакоенасць». Але для жыхароў Магілёўшчыны, асабліва Дрыбінскага раёна, гэта не проста фармальная навіна – гэта прамая пагроза, пра якую доўгія гады маўчалі.

Я часта бываю ў Дрыбінскім раёне – мая бабуля дагэтуль трымае там дом, і мне заўсёды здавалася, што там усё спакойна: чыстыя палі, мяккія лясы, маленькія вёсачкі, дзе жыццё ідзе сваім спакойным рытмам. Але апошні раз, калі мы з бабуляй ішлі па дарозе да рачулкі, яна раптам махнула рукой у бок закінутых схілаў: «Там калісьці нешта закапалі. Толькі нікому пра гэта не трэба было ведаць».

І вось цяпер выявілася: у Дрыбінскім раёне, сярод тых самых палёў і лясоў, з часоў СССР ляжыць хімічная бомба больш чым у 530 тон. Як паведамляе Генпракуратура, гэтыя пахаванні змяшчаюць так званыя PFAS – небяспечныя злучэнні, якія амаль не раскладаюцца ў прыродзе і могуць трапляць у ваду, глебу, а затым – у нашыя целы.

Тое, што гэта небяспечна, сумневаў няма. Навукоўцы называюць PFAS «вечнымі хімікатамі» не проста так – яны не знікаюць, а павольна атручваюць усё навокал. І самае страшнае, што людзі ў Дрыбінскім раёне жылі побач з гэтым без малейшага ведання аб небяспецы. Зразумела, што дзяржаўная рэакцыя ідзе па звыклым сцэнары: «занепакоенасць», «праверкі», «аналіз сітуацыі». Але што далей?

Яшчэ дзесяць гадоў таму практычна ніхто не згадваў пра гэтыя захаванні. Мясцовыя ўлады стараліся не ўздымаць тэму, бо навошта хваляваць людзей? А цяпер, калі праблема ўжо не схаваецца, нас чакае традыцыйнае беларускае кола: заявы замест рэальных дзеянняў, даследаванні замест утылізацыі, сумныя справаздачы замест сапраўднай працы.

Для Магілёўшчыны гэта не нейкая далёкая праблема – гэта пра нас, пра нашых дзяцей, пра нашу ваду і паветра. Кожны крынічны глыток, кожны садовы ўраджай можа быць заражаны тымі самымі PFAS, якія дзесяцігоддзямі «ціха» ляжалі ў зямлі.

Ці веру я, што сістэма раптам прачнецца і пачне вырашаць праблему? Сумняваюся. Але я дакладна ведаю, што маўчаць мы ўжо не можам. Дрыбінскія палі – гэта не месца для могілак хімікатаў. І калі дзяржава не хоча гэтага разумець, нам варта быць гучнейшымі, больш настойлівымі.

Ці не прыйшоў час перастаць замятаць смецце пад дыван і адкрыта сказаць: «Хопіць закопваць нашу будучыню пад зямлёй»?

Якуб Ясінскі

Фота: “Люстэрка”