Як магілёўскі дэпутат “палаткі” сказіў моўную рэчаіснасць

Дэпутат Палаты прадстаўнікоў Валерый Малашка, радуючыся Дню рускай мовы, сказіў рэчаіснасць адносна беларускай. Паводле яго, абедзьве мовы ў Беларусі рэальна роўныя.

Сёння ў Дзень рускай мовы і дзень нараджэння Аляксандра Пушкіна, Валерый Малашка апублікаваў тэкст, у якім называе рускую мову «культурным кодам» і сцвярджае, што ў Беларусі «мы не дзелім — мы беражом» абедзве дзяржаўныя мовы.

“В Беларуси два государственных языка — белорусский и русский. Мы любим оба. Мы выросли на нежности «Купалинки» и на силе пушкинского слова”, — кажа былы намеснік старшыні Магілёўскага аблвыканкама, два разы быўшы міністрам. Але гэта — толькі прыгожая рыторыка. У рэчаіснасці беларуская мова ў краіне знаходзіцца ў маргінальным становішчы і фактычна выцесненая з большасці сфер жыцця.

Мова з афіцыйным статусам, але без падтрымкі

Пры тым што беларуская мова мае статус дзяржаўнай, яна амаль не прадстаўлена ў адукацыі, судовай сістэме, дзяржаўных СМІ і афіцыйным справаводстве. Беларускамоўныя школы і класы — рэдкасць, а ўніверсітэцкае навучанне па-беларуску хутчэй выключэнне, чым норма. Большасць дзяржаўных устаноў, у тым ліку міністэрствы, цалкам рускамоўныя. Гэта сведчыць пра адсутнасць сапраўднай моўнай роўнасці.

Прызнанне на міжнародным узроўні: беларуская мова вымірае

Сітуацыя настолькі сур’ёзная, што UNESCO прызнала беларускую мову выміраючай. У Міжнародным атласе моў свету, якім пагражае знікненне (UNESCO Atlas of the World’s Languages in Danger), беларуская мова фігуруе са статусам “уразлівая” (vulnerable), што азначае: яна выкарыстоўваецца ўсё менш, асабліва сярод дзяцей, і можа знікнуць без адпаведнай падтрымкі і палітычнай волі.

Прыгожыя словы замест адказнасці

Малашка апелюе да Пушкіна, рускай культуры і асабістых пачуццяў, каб замяніць гаворку пра моўнае выжыванне на настальгічныя ўспаміны. Але ў такой рыторыцы няма месца рэальнай карціне: дзяржава не проста ігнаруе беларускую мову — яна пасіўна або актыўна спрыяе яе заняпаду.

Мова — гэта аснова беларускай нацыі

Без беларускай мовы немагчыма гаварыць пра беларускае самавызначэнне, культуру, гістарычную памяць. Мова не можа выжыць у «натуральных умовах», калі супраць яе дзейнічаюць дзяржаўныя інстытуцыі. Каб беларуская мова перастала быць выміраючай, яна павінна мець прыярытэтную падтрымку — у школах, універсітэтах, СМІ, кіно, бізнэсе, тэхналогіях.

Не раўнапраўе, а культурнае падпарадкаванне

Сённяшні стан не роўнасць, а акурат культурная і моўная залежнасць. Беларуская мова — гэта не «фальклор», не «альтэрнатыва», а самастойная еўрапейская мова, якая заслугоўвае большага, чым памяркоўнае стаўленне і рыторыка пра “духоўную еднасць”.

Фота: тэлеграм-канал Валерыя Малашкі