Еўрапейскі Саюз падышоў да чарговай хвалі санкцыяў з педантычнасцю бухгалтара, што штогод складае той самы баланс, не заўважаючы, што яго офіс ужо год як бамбардуецца. Але калі справа тычыцца Беларусі, то гэта не пра простую фінансавую аналітыку. Гаворка — пра стратэгію на выжыванне. І тут механічнае ўзмацненне санкцыяў не ратуе, а пагаршае.
Я памятаю, як у 2022-м, калі спадарожнікавыя здымкі ўпершыню зафіксавалі калоны расійскай тэхнікі, што цягнулася да мяжы з Украінай праз беларускую тэрыторыю, мой сябра з Літвы напісаў: «Цяпер вы — частка іх». І хоць я ведаю, што ён не хацеў мяне пакрыўдзіць, у гэтым было тое, што адчуваеш кожны раз, калі глядзіш, як Захад закрывае дзверы для беларускай грамадзянскай прысутнасці, не адрозніваючы беларусаў ад рэжыму. Падаецца, што разумець складана: мы не «частка іх», мы — закладнікі.
Беларусь, з усімі яе 207 тысячамі квадратных кіламетраў і дзевяццю мільёнамі насельніцтва, паступова запячатваецца ў бляшанку расійскага геапалітычнага кансервавання. Еўропейскія санкцыі накладаюцца пакет за пакетам — і вось ужо 18-ы, дзе забараняюцца ўсе аперацыі з беларускімі банкамі, транзіт тавараў і нават імпарт узбраення з Беларусі. Паводле папераў — рашуча і мэтанакіравана. Паводле рэальнасці — халодны душ для тых, хто ўсё яшчэ спрабуе захаваць сувязі з цывілізаваным светам.
Праблема не ў тым, што санкцыі — неэфектыўныя. Яны эфектыўныя. Але не супраць таго, супраць каго варта было б. Беларуская ўлада, адрэзаная ад Захаду, толькі мацней абапіраецца на Крэмль. Фінансавая ізаляцыя не паралізуе рэжым — яна паралізуе тых, хто мог бы яму супрацьстаяць. Бізнес, адукацыя, НДА, медыя — усе тыя, хто і без таго жывуць у рэжыме амаль андэграўнда, апынаюцца пад эканамічным дамоклавым мячом.
У той жа час, Захад амаль капітуляваў перад думкай, што Беларусь — ужо тэрыторыя Масквы. Стратэгічны рэсурс, які прасцей «спісаць», чым змагацца за яго. Адсутнасць інфармацыйнай палітыкі, уплыву на грамадства, кантактаў з вайскова-палітычнымі элітамі, — усё гэта замяняецца механічнымі санкцыямі. У выніку Беларусь пераўтвараецца з праблемы, якую варта вырашаць, у канстатацыю факта, якую можна абыходзіць позіркам.
Пры гэтым, у Еўрасаюзе працягваюць карыстацца тым жа інструментам, які не спрацаваў у папярэдніх 17 выпадках: усё большы фінансавы ціск. Замарожванне актываў, забарона транзакцыяў, абмежаванні на тэхналогіі і тавары. А паралельна — амаль поўная адсутнасць па-сапраўднаму гнуткай палітыкі ў дачыненні да беларускай апазіцыі, якой прапануюць не інстытуцыйныя механізмы падтрымкі, а культурніцкія гранты. Гэта не палітыка, гэта дабрачыннасць для чысткі сумлення.
І калі насамрэч адбываецца падрыхтоўка да «наступнага кроку Расіі» — накіраванага на краіны Балтыі, то лагічна, што трэба аслабляць унутраны тыл агрэсара. А Беларусь — гэта не проста транзітная зона, гэта — чалавечы, інфраструктурны, палітычны рэсурс. І як бы дзіўна гэта ні гучала: нават Лукашэнка можа быць выкарыстаны як няўстойлівы элемент у гэтай гульні. Пакуль Захад прэтэнзійна адмярае санкцыйныя штодзённікі, Масква інстытуцыяналізуе сваю прысутнасць у Беларусі — праз вайсковыя дамовы, фінансавыя ін’екцыі і зброю.
Мне цяжка назіраць, як краіна, дзе я нарадзіўся, зачыняецца як на зімоўку, толькі не ад клімату, а ад усёй Еўропы. І калі я чую, як у чарговы раз гавораць пра «жорсткія меры», я разумею: для мяне гэта чарговая «жорсткая мера» супраць права дыхаць, размаўляць і нават проста заставацца тут.
Можа, варта спытаць сябе: што больш набліжае Беларусь да дэмакратыі — санкцыі ці дыялог? Адказ не заўсёды відавочны. Але калі ў гульні дзесяць мільёнаў лёсаў — напэўна, лепей не задавольвацца адказамі, якія проста выглядаюць правільна.
Якуб Ясінскі
Очередной злобный опус в адрес Польши выпустила в этот раз главная могилевская городская газета “Вестник…
Водители автобусов, подвозящих детей в сельские школы, пожаловались на постоянные переработки и бесплатные сверхурочные. Как…
У Магілёўскай і Гарадзенскай абласцях за апошнія дні 16 чалавек кантактавалі з жывёламі, хворымі на…
Журналистка сходила на рынок по улице Островского в Могилеве, чтобы выяснить, что предлагают продавцы и…
Крыніцы mogilev.media паведамляюць, што ў абласным цэнтры пачалася кампанія па запалохванні людзей, што карыстаюцца такімі…
У самым сэрцы гістарычнага Бабруйска знішчаюць будынак былога вучэбна-вытворчага камбіната, які знаходзіцца на вуліцы Маскоўскай,…