Дзень у гісторыі. 9 красавіка. З’езд Беларускіх нацыянальных арганізацый. Літаратурнае згуртаванне «Шыпшына». Разгон мінскіх хіпі. Нарадзіўся капітан В. Фацін.

1917 год. У Мінску завяршыў працу З’езд Беларускіх нацыянальных арганізацыяў.

Працаваў 7-9 красавіка. На ім былі створаны Беларускі Нацыянальны Камітэт (БНК) і прынята яго праграма, якая падтрымала Часовы ўрад Расіі і агучвала патрабаванне ўвядзення аўтаноміі Беларусі ў складзе фэдэрацыйнай Расіі, палітычнае і культурнае адраджэнне беларускага народу.

З’езд быў скліканы з ініцыятывы менскага беларускага Нацыянальнага камітэта на чале з Р. Скірмунтам, і прадстаўнікоў менскага аддзелу Беларускай сацыялістычнай грамады на чале з А. Смолічам. 

Асновай тэрыторыі аўтаномнай Беларусі вызначаліся пяць губерняў: Віленская, Гарадзенская, Менская, Віцебская і Магілёўская.

У БНК былі выбраны 18 членаў, у тым ліку з Магілёўшчыны А. Смоліч, М. Кахановіч, Л. Дубейкаўскі. 

Быў абраны і прэзідыум БНК: Р. Скірмунт (старшыня), П. Аляксюк (намеснік), У. Фальскі (намеснік), Л. Заяц (скарбнік), Б. Тарашкевіч (пісар-сакратар).

Фота. Раман Скірмунт.

1921 год. Нарадзіўся Валянцін Фацін.

Камбат 139 стралковай дывізіі. За гераізм пры вызваленні Лупалава, Магілёва капітан Фацін атрымаў званне Героя Савецкага Саюза. Загінуў пад Гродна 17 ліпеня 1944 года. Пахаваны ў горадзе Скідзель Гродзенскай вобласці. У Магілёве ўсталавяна мемарыяльная шыльда, вуліца ў Задняпроўі носіць яго імя.

У ноч на 28 чэрвеня 1944 года з батальёнам ён на падручных сродках пераправіўся на правы бераг ракі каля Буйніч, хуткімі тэмпамі ўвайшоў у Магілёў. Убачыўшы савецкіх салдат, гітлераўцы вырашылі, што яны акружаны і пачалі здавацца ў палон групамі. Капітан Фацін, усталяваўшы месца размяшчэння штаба нямецкай дывізіі, якая трымала абарону на гэтым участку фронту, з двума байцамі адправіўся туды і пераканаў камандаванне ворага здацца ў палон. У выніку батальён захапіў 18 гармат, 200 аўтамашын, 500 гітлераўцаў і штаб 12-й пяхотнай дывізіі разам з камдзівам генерал-лейтэнантам Бамлерам, начальнікам магілёўскага гарнізона генерал-маёрам Эмерсдорфам і 35 афіцэраў.

1931 год. Нарадзіўся Вадзім Свірыдаў.

Беларускі хімік, акадэмік АН БССР. Доктар хімічных навук, прафесар. Заслужаны дзеяч навукі.

Скончыў БДУ. Працаваў загадчыкам кафедры і дырэктарам Навукова-даследчага інстытута фізіка-хімічных праблем.

Асноўныя працы – па фотахіміі неарганічных сістэм, хіміі фатаграфічных працэсаў, хіміі цвёрдага цела.

Устанавіў заканамернасці тэрмічнага раскладання, фатолізу і радыёлізу цвёрдых соляў металаў, фотахімічных ператварэнняў на паверхні цвёрдых цел у водным асяроддзі, фарміравання ультрадысперсных складаных аксідаў з сумесна абложаных гідраксідаў металаў.

Аўтар больш за 450 навуковых прац, у тым ліку 3 манаграфій і 4 навучальных дапаможнікаў, больш за 120 вынаходніцтваў.

Памёр 12 красавіка 2002 года.

1932 год. Памёр Стэфан Макрэцкі (1862–1932).

Ураджэнец Лідчыны, рускі і польскі вайсковец, генерал, палітычны дзеяч Сярэдняй Літвы.

Служыў у расійскім войску. Палкоўнікам удзельнічаў у І Сусветнай вайне. У чыне генерала, стаў адным з арганізатараў Саюзу вайсковых палякаў (1917).

У 1919–1920 на камандных пасадах у польскім войску, камандаваў корпусам войск Сярэдняй Літвы, паплечнік генерала Л. Жалігоўскага. Быў выканаўцам абавязкаў старшыні Часовай урадавай камісіі Сярэдняй Літвы.

У 1922-1925 гадах на службе ў Войску Польскім.

1934 год. Нарадзіўся Леанід Асядоўскі.

Беларускі жывапісец.

Скончыў Беларускі тэатральна-мастацкі інстытут. Выкладаў у Мінскім мастацкім вучылішчы, у Беларускім тэатральна-мастацкім інстытуце.

Працаваў у станковым жывапісе ў жанрах фігуратыўнай карціны, партрэта, пейзажа. У творчасці пераважалі гісторыка-рэвалюцыйная тэматыка і тэмы сучаснасці. Сярод твораў: «Хай заўжды будзе сонца», «Нафта беларуская ёсць!», «Дажынкі», «Балада пра маці», партрэты «Партрэт маладога вучонага», «Пачынальнікі беларускай музыкі», пейзажы і іншыя.

Аўтар дыярам «Мінскі „кацёл“» для музея Вялікай Айчыннай вайны, «Бой пад Міласлававічамі» для Клімавіцкага краязнаўчага музея.

Памёр 12 лютага 1990 года.

1946 год. У нямецкім Рэгенсбургу адноўлена Беларускае літаратурнае згуртаванне «Шыпшына».

Арганізацыя была створана 9 студзеня 1945 года. На сходзе былі Н. Арсеннева, Ю. Віцьбіч, У. Сядура, У. Клішэвіч, Т. Лебяда, А. Салавей, М. Цэлеш, А. Чэмер, В. Таполя, Л. Случчанін, Я. Золак. Разгарнуць дзейнасць не давялося з-за ваенных падзей.

Аднаўляльнікамі “Шыпшыны” сталі Ю. Віцьбіч, Н.Арсеннева, Я. Золак і М. Сяднёў. Хутка яно аб’яднала амаль усіх паэтаў і пісьменнікаў на эміграцыі. Галінка шыпшыны з кветкамі і калючкамі стала сімвалам-эмблемай арганізацыі, а верш У. Дубоўкі «О, Беларусь, мая шыпшына» — паэтычным маніфестам.

Таварыства выдавала аднайменны часопіс. Выйшла 9 нумароў, у якіх друкаваліся 30 сябраў таварыства і 34 пісьменнікі, якія жылі ў Беларусі. Рэдактарам быў Ю.Віцьбіч.

Таварыства спыніла дзейнасць у 1950 годзе з выхадам апошняга нумара часопіса.

1959 год. У Ленінградзе памёр Мікола Аляхновіч (1903–1959).

Беларускі літаратурны крытык.

Скончыў Барысаўскую мужчынскую гімназію, БДУ. Настаўнічаў, кіраваў Барысаўскай філіяй «Маладняка», працаваў у Інстытуце літаратуры і мастацтва АН БССР, выкладаў у Мінскім педінстытуце.

У 1936 годзе быў рэпрэсаваны, адбываў ссылку на Калыме.

Аўтар артыкулаў і рэцэнзій пра творчасць А. Александровіча, М. Багдановіча, М. Зарэцкага, Якуба Коласа, Р. Мурашкі, П. Труса, Я. Скрыгана, А. Пушкіна, М. Горкага і іншых.

1970 год.  Стыхійны моладзевы мітынг у Мінску разагнаны міліцыяй і ўнутранымі войскамі.

Несанкцыянаваны мітынг з элементамі непадпарадкавання ўладам быў справакаваны забойствам 7 красавіка хіпі, 18-гадовага Вячаслава Максакова.

Пасля пахавання Максакава, моладзь стала стыхійна збірацца вакол месца забойства. Па розных ацэнках, іх колькасць дасягала 100-500 чалавек, сярод іх былі прадстаўнікі мінскага музычнага андэрграўнду.

Калі байцы ўнутраных войскаў пажадалі разарваць жывы ланцуг моладзі, паміж імі і хіпі ўспыхнула бойка. Супрацьстаянне доўжылася каля гадзіны. Шэраг хіпі быў затрыманы і потым выключаны з навучальных устаноў.

1972 год. У Магілёве на Машэкаўскіх могілках пахавалі Мікалая Каралёва (Караля, 1906–1972).

Герой Савецкага Саюза, генерал-маёр, Ганаровы грамадзянін Магілёва. Ураджэнец в. Амінавічы Асіповіцкага раёна. Адзін з кіраўнікоў савецкага партызанскага руху ў Магілёўскай вобласці, камандзір 1-й Асіповіцкай партызанскай брыгады, Асіповіцкай ваенна-аператыўнай групы.

Працаваў старшынёй Магілёўскага гарвыканкама (1944–1953), першым сакратаром Хоцімскага райкама КПБ (1953–1957).

У Магілёве яго імем названы мост праз Дняпро. На доме па магілёўскай вуліцы Першамайская, 67, дзе ён жыў, устаноўлены дзве мемарыяльныя шыльды, у в.  Амінавічы – бюст. Вуліцы ў яго гонар носяць у Магілёве, Асіповічах, Хоцімску, у вёсках Масток Магілёўскага і Вярхі Асіповіцкага раёнаў. У СШ № 33 Магілёва ладзіцца турнір па вольнай барацьбе яго памяці.

2016 год. Памёр Зміцер Саўка (1965–2016).

Беларускі мовазнавец.

Скончыў філалагічны факультэт БДУ. Браў удзел у моладзевым грамадскім аб’яднанні «Беларуская Майстроўня» (1979–1984).

Выкладаў у Мінскім педагагічным інстытуце замежных моў, працаваў на “Белсат”.

Па запрашэнні Вітаўта Кіпеля вучыўся ў ЗША, занатоўваў успаміны амерыканскіх беларусаў. Аўтар і суаўтар прац «Беларускія слоўнікі й энцыкляпэдыі. Бібліяграфія», «Беларуская цывілізацыя ў Амэрыцы», «Беларускі клясычны правапіс».

Адзін з яго дзядоў паходзіў са Свіслачы Асіповіцкага раёна