У Свеце

Дзень у гісторыі. 17 кастрычніка. СССР будуе камунізм за 20 год. Адкрыццё першай прамысловай нафты на Беларусі. Прэм’ера спэктаклю «Тутэйшыя». «Марш свабоды»-1999

Міжнародны дзень барацьбы за знішчэньне галечы (з 1993 года)

Дзень, калі свет можа актыўна прыцягнуць увагу да нягод людзей, якія жывуць у беднасці.

Дарэчы, галеча – гэта парушэнне правоў чалавека. 

У свеце 1,3 мільярды чалавек жывуць ва ўмовах шматмернай галечы, прычым амаль палова з іх – дзеці і моладзь. Пандэмія COVID-19 яшчэ больш ускладніла праблему галечы. 

Людзі, якія жывуць у галечы, сутыкаюцца з многімі праблемамі, якія пазбаўляюць іх магчымасці ажыццяўляць свае правы і змагацца з галечай, у тым ліку: небяспечныя ўмовы працы; небяспечнае жыллё; недахоп здаровай ежы; няроўны доступ да правасуддзя; адсутнасць магчымасці ўдзелу ў палітычным жыцці; абмежаваны доступ да паслуг аховы здароўя.

1604 год: Войска Ілжэдзмітрыя I перайшло мяжу Рэчы Паспалітай і Маскоўскай дзяржавы.

Ілжэдзмітрый I – рускі цар з 1 чэрвеня 1605 па 27 мая 1606 года.

Прыйшоў да улады ў Маскве дзякуючы падтрымцы Жыгімонта Вазы, К. Астрожскага, Л. Сапегі, Чартарыйскіх, Мнішкаў і маскоўскіх баяр.

1865 год. На Беларусі нарадзіўся Люцыян Жалігоўскі. 

Генерал, дзяржаўны і ваенны дзеяч Сярэдняй Літвы і Польшчы.

Служыў у расійскай арміі, удзельнік руска-японскай вайны 1904-1905 гг., Першай сусветнай вайны.

З ліпеня 1917 года служыў у 1-м польскім корпусе генерала Ю. Доўбар-Мусніцкага, камандаваў дывізіямі, змагаўся з бальшавікамі каля Рагачова, на Кубані. Камандзір 1-й літоўска-беларускай дывізіі. 

8 кастрычніка 1920 года захапіў Вільню, 12 кастрычніка абвясціў аб стварэнні Сярэдняй Літвы.

У 1925-1926 гадах – ваенны міністр Польшчы, у 1926-1927 – інспектар арміі.

У 1939 годзе эміграваў у Вялікабрытанію, быў членам Нацыянальнай рады пры эмігранцкім польскім урадзе.

1900 год. Нарадзіўся Ібрагім Гембіцкі

Беларускі графік. Скончыў Маскоўскі акадэмічны мастацкі інстытут. 

Дыпломная работа ў тэхніцы дрэварыту – ілюстрацыі да аповесці Я. Коласа «Дрыгва» (1938), чатыры аркушы з яе купленыя Маскоўскім музеем выяўленчых мастацтваў.

У пачатку 1930-х арыштоўваўся НКУС. 

Працаваў у станковай графіцы ў тэхніках дрэварыту і каляровай лінагравюры. 

Вылучаўся цікаўнасцю да стварэння шматфігурных кампазіцый.

Памёр у 1974 годзе.

art-minsk.by

 1919 год.  Міністэрствам унутраных спраў Польшчы зацверджаны статут Беларускага камітэта ў Варшаве. 

Беларускі камітэт — беларуская грамадска-палітычная арганізацыя ў Варшаве ў 1919 – 1927 гадах.

У камітэт увайшлі ўраджэнец Мсціслаўшчыны Л. Дубейкаўскі (старшыня), Г. Леўчык (сакратар), Р. Зямкевіч, Я. Натусевіч, В. Грыневіч і іншыя.

Паводле статута меў права «развіваць сваю дзейнасць на ўсёй тэрыторыі Польшчы ў рэчышчы культурна-асветнай працы і дабрачыннасці на карысць пражываючых тут беларусаў».

На фота – Л.Дубейкаўскі,wikimedia.org

1924 год. У Пінску заснаваны Музэй Беларускага Палесся

Адкрыўся для наведвальнікаў у 1926 годзе. 

Фонды налічваюць больш за 66 тысячаў адзінак экспанатаў і болей за 15 тысячаў навукова-дапаможнага фонду. 

Калекцыя лічыцца другой па значэнні пасля збораў Нацыянальнага мастацкага музея..

Размешчаны ў будынку былога калегіума езуітаў.

1937 год. Нарадзіўся Мікалай Чаргінец

Беларускі рускамоўны пісьменнік, палітык.  Генерал-лейтэнант унутранай службы. “Народны пісьменнік Беларусі” (2022).

Працуе ў дэтэктыўным жанры, увёў у рускамоўную літаратуру Беларусі так званы міліцэйскі дэтэктыў. 

Аўтар каля паўсотні кніг мастацкай прозы, большасць з іх – вострасюжэтныя дэтэктывы.

Па яго творах пастаўлены фільмы, серыялы.

Раскалоў Саюз беларускіх пісьменнікаў, стварыўшы альтэрнатыўны пісьменніцкі саюз для лаяльных Лукашэнку. У выніку гэтага расколу сапраўдныя Народныя пісьменнікі Беларусі дзесяцігоддзямі былі пазбаўленыя чытача і падтрымкі, а прыслужлівыя графаманы атрымалі лаўры і ласку ад уладаў.

Пры кіраванні Чаргінца Саюзам пісьменнікаў Беларусі  (2005-2022) наклад калісьці папулярнага штотыднёвіка «Літаратура і мастацтва» зменшыўся амаль у 10 разоў. 

З яго ведама імёны шэрагу вядомых пісьменнікаў былі ўнесены ў так званыя «чорныя спісы» дзяржаўных выдавецтваў.

wikimedia.org

 1961 год. У Маскве, упершыню ў Крамлёўскім Палацы з’ездаў, пачаўся XXII з’езд КПСС. 

Працаваў да 31 кастрычніка. 

На ім была аб’яўлена задача пабудовы камуністычнага грамадства да 1980 года. 

А гэта азначала, што СССР перагоніць па эканоміцы капіталістычныя краіны, выйдзе на першае месца па вытворчасці прадукцыі на душу насельніцтва, на самы высокі ў свеце жыццёвы ўзровень, будуць ліквідаваны класавыя адрозненні, адрозненні паміж горадам і вёскай, паміж фізічнай і разумовай працай, у краіне ўсе грамадзяне будуць прымаць удзел у кіраванні грамадскімі справамі.

Падарункамі з’езду сталі: самая буйная ў Еўропе Валгаградская ГЭС, выбух самай магутнай тэрмаядзернай бомбы на Новай Зямлі.

wikimedia.org

 1964 год. Каля Рэчыцы адкрыта першае прамысловае радовішча нафты на Беларусі. 

Першая беларуская нафта была атрымана ў Ельскім раёне ў 1953 годзе.

Зараз на Беларусі 90 радовішчаў нафты ў Гомельскай і Магілёўскай (Глускі раён) абласцях. 

Самым эфектыўным радовішчам застаецца Рэчыцкае. Большасць яго свідравін даюць больш за 100 тон нафты за суткі.

За апошнія пяць гадоў было адкрыта пяць новых радовішчаў, усё – у Хойніцкім раёне.

У 2022 годзе плануецца выйсці на здабычу 1 800 тысяч тон.

Залатымі гадамі беларускай нафтаздабычы лічацца 1970-я. У 1978 годзе яе прыток склаў 7,9 млн тон. Для параўнання: у мінулым 2021-м, толькі  1 737 тысяч тон.

belmir.by

 1990 год. Адбылася прэм’ера спэктаклю «Тутэйшыя» ў Купалаўскім тэатры. 

Спектакль па аднайменным творы Янкі Купалы пастаўлены рэжысёрам Мікалаем Пінігіным. 

У 1992 годзе «Тутэйшыя» атрымалі Дзяржаўную прэмію Беларусі.

Напрыканцы спэктаклю на сцэне ўздымаўся бел-чырвона-белы сцяг.

Пасля 1995 году, гэта было не даспадобы афіцыйным уладам. На паўтара года спектакль быў фактычна забаронены. Пасля спарадычна даваліся паказы, потым спектакль знік з рэпертуару.

Да 125-годдзя Янкі Купалы 5 ліпеня 2007 году спектакль быў паказаны ізноў. Адміністрацыя тэатра спрабавала не дапусціць на паказ журналістаў і не дазваляла рабіць фатаздымкі.

У траўні 2010 году спектакль у пастаноўцы Пінігіна зняты з рэпэртуару. 

«Тутэйшыя» — гэта ня проста спэктакль. Гэта цэлая эпоха, прычым не толькі ў нашым тэатральным існаванні, але – у беларускім культурным жыцці”, – сцвярджае Леанід Дранько-Майсюк.

1999 год. У Мінску адбыўся «Марш свабоды» ў падтрымку незалежнасці

Мерапрыемства скончылася масавымі сутыкненнямі дэманстрантаў з міліцыяй і салдатамі ўнутраных войск і шматлікімі арыштамі. 

У розныя моманты шэсця колькасць удзельнікаў вагалася ад 20 да 40 тысяч чалавек.

У выніку сутыкненняў пацярпела больш за 50 міліцыянераў і салдатаў, арыштавана больш за 100 удзельнікаў “Маршу Свабоды”.

ciwr.org

 2004 год. У Беларусі прайшоў трэці рэферэндум у гісторыі краіны. Праведзены ў адзін дзень з парламенцкімі выбарамі. На рэферэндум было вынесенае пытанне: «Ці дазваляеце Вы першаму прэзідэнту Рэспублікі Беларусь Лукашэнку А. удзельнічаць у якасці кандыдата ў прэзідэнты Рэспублікі Беларусь у выбарах прэзідэнта?». Рэферэндум, як і яго вынікі, міжнароднай супольнасцю прызнаныя нікчэмнымі.

2005 год. Невядомымі забіты ў сваім доме ў Заслаўе Васіль Гроднікаў.  

Беларускі журналіст, пазаштатны карэспандэнт «Народнай Волі».

Пісаў матэрыялы на вострыя палітычныя і сацыяльныя тэмы. Лаўрэат прэміі імя Анатоля Майсені.

У паведамленні судова-медыцынскага экспэрта пракуратуры было адзначана, што журналіст памёр у выніку «кантакту з тупым прадметам».

Генеральная пракуратура адмовілася пачынаць крымінальную справу па факце смерці журналіста.

Перад смерцю журналіст працаваў над матэрыялам, прысвечаным кватэрным махінацыям у Маладзэчна «Кідалы-3» – працягам серыі публікацый, дзе ўзгадваліся супрацоўнікі КДБ і МУС.

 

Апошнія навіны

“Большая бард-рыбалка” стала частью российского проекта

Фестиваль “Большая бард-рыбалка” в Быховском районе с этого года включает в себя отборочный тур российского…

24 ліпеня, 2025

Амерыканец вывучыў беларускую мову, даведаўшыся, што яго продкі з Магілёва

Амерыканец Олівер Окунь прыняў удзел у беларускім фестывалі ў Польшчы “Тутака”, каб упершыню паразмаўляць з…

24 ліпеня, 2025

Пенсионер из Костюковичского района провел сутки в лесу и выбрался сам

Житель поселка Станция Белынковичи потерялся в лесу, но сумел найти дорогу обратно. Позавчера пенсионер поселка…

24 ліпеня, 2025

Журналистский рейд по ночному Славгороду выявил громкий смех, перемежаемый искрометным матом

В то время как Беларусь, с помощью межпланетных туристок бороздит космическое пространство, создает свой ноутбук…

24 ліпеня, 2025

Праваабаронцы прызналі палітзняволеным магілёўца Віталя Чавусава

Сёння праваабарончая супольнасць Беларусі прызнала палітзняволенымі яшчэ 20 чалавек. Сярод іх магілёвец Віталь Чавусаў. Акрамя…

23 ліпеня, 2025

В Горецкой сельхозакадемии традиционный недобор абитуриентов

В этом году БГСХА стала одним из двух вузов Беларуси, где вынуждены объявить дополнительный набор…

23 ліпеня, 2025