Сусветны дзень барацьбы з дыябетам (World Diabetes Day, з 1991 года) праводзіцца ў дзень нараджэння канадскага лекара і фізіёлага Фрэдэрыка Банцінга, які разам з лекарам Чарльзам Бестам адыграў вырашальную ролю ў адкрыцці ў 1922 году інсуліну – лекаў, што ратуе жыццё людзям, хворым на дыябет.
Мэтай Сусветнага дня дыябету з’яўляецца павышэнне дасведчанасці аб дыябеце, акцэнтаванні ўвагі на лад жыцця пры цукровым дыябеце, а таксама на тое, як можна прадухіліць развіццё гэтай хваробы. У гэты дзень дзяржаўныя і грамадскія арганізацыі, лекары нагадваюць людзям пра праблему цукровага дыябету і неабходнасць аб’яднання намаганняў каб змяніць сітуацыю да лепшага.
Некалькі апошніх дзесяцігоддзяў цукровы дыабет знаходзіцца на вяршыні ў спісе захворванняў, якія прыводзяць да інвалідызацыі і смяротнасці насельніцтва.
На жаль, з кожным годам тэндэнцыя толькі пагаршаецца. Цукровы дыябет стаў глабальнай праблемай.
Сёння на дыябет пакутуе каля 425 мільёнаў чалавек – 6% насельніцтва планеты. Статыстыка несуцяшальная і прагназуецца, што ў 2025 годзе колькасць пацыентаў з дыябетам павялічыцца ў 2 разы. Да 2030 года цукровы дыябет стане 7-й прычынай смерці ва ўсім свеце.
За 20 гадоў у Беларусі ў 3 разы вырасла колькасць хворых з цукровым дыябетам. У краіне хварэюць каля 340 тысяч чалавек, з іх амаль 20 тысяч цукровым дыябетам першага тыпу (інсуліназалежныя), каля 320 тысяч другога тыпу.
Кузьма і Дзям’ян (народны каляндар) Рукамеснікі, Курэтнікі, Кузьмінкі – заступнікі рамёстваў, земляробства, кавалёў і вяселля.
Кузьмінкі – сустрэча зімы. Кузьма і Дзям’ян – праводзіны восені, сустрэча зімы.
Устанаўліваецца першы нетрывалы зімовы шлях.
Снежны дзень абяцае будучай вясной вялікі разліў.
Калі Кузьма закуе раку, то Міхайла (21 лістапада) раскуе (Міхайлаўскія адлігі).
Кузьма-Дзям’ян з цвіком масты масціць.
Кузьмінкі – аб восені памінкі. Першае зімовае свята, пачатак зімы.
На Кузьму-Дзям’яна курыцу на стол – з гэтага дня пачыналі біць курэй на продаж.
Калі на Казмадзям’яна ліст застаецца на дрэве, на другі год у гэты дзень будзе мароз.
1812 год. Нарадзіўся Паўлюк Багрым. Беларускі паэт.
Быў кавалём. У рамястве дасягнуў мастацкіх вяршынь, пра што сведчыць зробленая ім каваная жырандоль, якая цяпер захоўваецца ў Крошынскім касцёле.
У сувязі з сялянскімі хваляваннямі 1828 года ў Крошыне і за распаўсюджанне верша «Бунт хлопаў» прыцягваўся да следства.
Пісаў вершы. Захаваўся толькі адзін верш «Зайграй, зайграй, хлопча малы…», які стаў хрэстаматыйным для беларускай літаратуры.
Некаторыя даследчыкі лічаць, што яму належыць і аўтарства ананімнага верша антыпрыгоннага духу «Гутарка Данілы з Сцяпанам».
У в. Крошын Баранавіцкага раёна працуе музей народнага мастацтва і рамёстваў імя Паўлюка Багрыма.
1881 год. Нарадзіўся Аляксей Кайгарадаў.
Беларускі кліматолаг і геафізік. Доктар фізіка-матэматычных навук, прафесар. Акадэмік акадэміі навук БССР.
З сям’і знакамітых генералаў Кайгародавых, пляменнік прафесара, заснавальніка сучаснай феналогіі, аўтара тэрміна “прыродазнаўства” Дз. Кайгародава.
Працаваў у Галоўнай геафізічнай абсерваторыі ў Пецярбурзе, дырэктарам Геафізічнай абсерваторыі ў Мінску, супрацоўнікам фізіка-тэхнічнага інстытута АН БССР, у Галоўным упраўленні гідраметэаслужбы СССР, Маскоўскім гідраметэаралагічным інстытуце.
Аўтар натуральнай занальнай класіфікацыі кліматаў зямнога шару, прац пра клімат Беларусі, у тым ліку “Кліматычны атляс Беларусі”, “Клімат БССР, Заходняй Беларусі і сумежных краін”, “Нарыс сельскагаспадарчых кліматычных умоў БССР”.
Памёр 27 верасня 1951 года.
1889 год. Журналістка Нэлі Блай адправілася ў кругасветнае падарожжа, спаборнічаючы з героем Жуля Верна.
Раман Жуля Верна “Вакол света за 80 дзён” на той момант чыталі ўжо 17 гадоў.
Адной лістападаўскай раніцай 1889 года Жуль Верн атрымаў тэлеграму, падпісаную “Блай”. У ёй паведамлялася, што парыжскім цягніком у Ам’ен прыбудзе амерыканскі кругасветны падарожнік, які вырашыў пабіць рэкорд Філеаса Фога і ахвяраваў сваім каштоўным часам, каб зрабіць крук і наведаць вялікага летуценніка і фантаста.
Пісьменнік паспяшаўся на вакзал. Ён чакаў сустрэць прапаленага шукальніка прыгод, а з вагона выйшла маладая дзяўчына.
Паўтарыць фантастычнае па тых часах дасягненне здавалася нечуванай дзёрзкасцю, але Блай перавысіла яго, аб’ехаўшы Зямлю вакол за 72 дні 6 гадзін 10 хвілін 11 секунд па маршруце: Нью-Ёрк – Лондан – Парыж – Брындызі – Суэц – Цэйлон – Сінгапур – Ганконг – Ёкагама – Сан-Францыска – Нью-Ёрк.
Спансаваў ваяж выдавец Джозэф Пулітцэр. Усе газеты свету стракацелі загалоўкамі: “Ці здзейсніцца мара Жуля Верна?”, “Ці паб’е Нэлі Блай рэкорд Філеаса Фога?”
За час падарожжа журналісткі раман Жуля Верна “Вакол святла ў 80 дзён” быў перавыдадзены 10 разоў.
Па прыбыцці ў Нью-Ёрк Блай салютавалі дзесяццю артылерыйскімі залпамі.
1891 год. На Пружаншчыне нарадзіўся Іван Саланевіч.
Манархіст, мысляр, журналіст. Працаваў журналістам, ваяваў у Белай арміі.
Прафесійна займаўся цяжкай атлетыкай. На Усерасійскім чэмпіянаце 1914 года заняў другое месца ў цяжкай вазе.
У 1933 года пры спробе ўцёкаў з СССР арыштаваны разам з братам-спартсменам і сынам. Усе трое былі вязнамі ГУЛАГа, адкуль здолелі збегчы ў Фінляндыю.
У Балгарыі выдаваў газету «Голос России» (1936-1938). Аўтар кнігі «Расія ў канцлагеры» (1936), якая была адразу перавыдадзена на шэрагу еўрапейскіх моў.
Пасля замаху на яго жыццё, пераехаў у Германію, дзе пісаў кнігі «Дыктатура сволачы», «Дыктатура імпатэнтаў», «Вялікая фальшыўка Лютага», «Дыктатура пласта», «Белая імперыя», выдаваў газеты «Наша газета», «Радзіма».
За адмову падтрымаць Гітлера некалькі разоў арыштоўваўся.
З 1948 года жыў у Аргенцінуе. Стварыў газету «Наша страна», Народна-Манархічны рух (дзейнічаюць дасюль). Выдаў кнігі «Народная Манархія», «Раман у Палацы Працы» і іншыя.
Памёр 27 красавіка 1953 года ў сталіцы Уругвая – Мантэвідэа.
1905 год. Нарадзіўся Міхась Васілёк.
Беларускі паэт. Арганізатар гурткоў Таварыства беларускай школы, дзеяч вызвольнага руху ў Заходняй Беларусі.
Першы надрукаваны зборнік лірыкі «Шум баравы» быў канфіскаваны польскімі ўладамі, канфіскаваны і знішчаны быў і рукапіс другога зборніка.
Аўтар некалькіх кніг паэзіі.
У яго гонар названа вуліца у Гродна, на якой стаяў дом паэта.
Памёр 3 верасня 1960 года.
1926 год. У Мінску распачалася Акадэмічная канферэнцыя па рэформе беларускага правапісу і азбукі. Арганізавана Інстытутам беларускай культуры ў Мінску 14-21 лістапада 1926 года.
Традыцыйна ў лінгвістычных працах лічыцца, што прычынамі склікання канферэнцыі былі недахопы арфаграфіі Б. Тарашкевіча.
Згодна з іншым поглядам, канферэнцыя была склікана з-за палітычных меркаванняў і, увогуле, гэты форум меў пераважна палітычны характар. Што ўлады трактавалі канферэнцыю не столькі як навуковае мерапрыемства, колькі як палітычна-прапагандысцкую акцыю, замацаваць пазіцыі партыі сярод розных груп інтэлігенцыі рэспублікі.
У канферэнцыі ўдзельнічалі ўсе вядучыя супрацоўнікі Інбелкульта на чале з яго старшынёй У. Ігнатоўскім, прадстаўнікі Маскоўскага, Ленінградскага, Берлінскага, Літоўскага, Латвійскага, Варшаўскага ўніверсітэтаў, са Смаленска, Харкава і іншыя.
Галоўным дасягненнем канферэнцыі было наданне ёю выразнага імпульсу разгортванню лінгвістычных даследаванняў у Беларусі.
1958 год. Нарадзіўся Уладзімір Качан. Беларускі жывапісец-манументаліст.
Аўтар твораў для партрэтных галерэй Гродзенскага гарвыканкама, да 100-годдзя Гродзенскай Епархіі («Свяціцелі зямлі Гарадзенскай»), гродзенскіх губернатараў, кіраўнікоў Нацыянальнага банка Беларусі, рэктараў і прафесараў Гродзенскіх медыцынскага, аграрнага, дзяржаўнага ўніверсітэтаў і іншых.
Мастак па-свойму інтэрпрэтуе вядомыя сюжэты з сусветнай міфалогіі, мастацтва, сакральнай гісторыі.
1963 год. Падчас вывяржэння падводнага вулкана з’явіўся востраў Сюртсей у Ісландыі. Адзін з нешматлікіх астравоў, якія з’явіліся ў сучасны час, і ці ледзь не адзіны, на якім з першага моманту з’яўлення цвёрдай пароды вышэй узроўня акіяна праводзяцца навуковыя даследаванні.
За некалькі дзён да гэтага на глыбіні 130 метраў пачалося вывяржэнне падводнага вулкана на паўднёвы захад ад астравоў Вестманаэйяр.
Да чэрвеня 1967 года было каля ста вывяржэнняў, пасля чаго востраў дасягнуў плошчы 2,7 км ².
Востраў назвалі Сюртсей, што па-ісландску азначае “востраў Сурта”, у гонар уладара вогненных волатаў. Акрамя галоўнага вострава, утварыліся і некалькі маленькіх астраўкоў.
1986 год. Памёр Мікола Улашчык.
Беларускі гісторык, археограф, празаік, перакладчык, мемуарыст. Доктар гістарычных навук.
Аўтар навуковых прац па гісторыі ВКЛ, па праблемах летапісання, крыніцазнаўства і археаграфіі.
Удзельнік нацыянальна-культурнага, краязнаўчага руху 1920-х гадоў.
Чатыры разы арыштоўваўся НКУС і КДБ (1930, 1932, 1941, 1950), быў вязнем лагераў. Паміж адсідкамі працаваў выкладчыкам гісторыі і геаграфіі ў розных навучальных установах Расіі, у Маскоўскім універсітэце. Вызвалены 25 сакавіка 1955 года.
Да 1986 года працаваў навуковым супрацоўнікам Інстытута гісторыі АН СССР.
Даследаваў праблемы аграрнай гісторыі, крыніцазнаўства, археаграфіі Беларусі, айчыннага летапісання.
Асноўнымі працамі з’яўляюцца «Нарысы па археаграфіі і крыніцазнаўству гісторыі Беларусі феадальнага перыяду», «Працы па археаграфіі і крыніцазнаўству гісторыі Беларусі».
Упершыню пераклаў на рускую мову і падрыхтаваў да выдання «Хроніку Быхаўца», складальнік і рэдактар 32 і 35-га тамоў беларуска-літоўскіх летапісаў у серыі Поўны збор рускіх летапісаў. Адшукаў і апісаў спісы «Хронікі літоўскай і жамойцкай».
Навуковую значнасць маюць і яго меркаванні пра дзяржаўна-кансалідуючую ролю старажытнага Наваградка, мажлівае летапісанне ў ім, пра 15 страчаных беларускіх летапісаў, выкарыстаных у «Хроніцы» М. Стрыйкоўскага.
2008 год. Памёр Генадзь Кісялёў. Беларускі літаратуразнавец, пісьменнік, архівіст, гісторык, археограф. Доктар філалагічных, кандыдат гістарычных навук.
Працаваў у архіўных установах Літоўскай ССР (1953-1971), у Інстытуце літаратуры імя Янкі Купалы Акадэміі навук БССР.
Аўтар зборнікаў гісторыка-літаратурных нарысаў, гісторыка-літаратурных матэрыялаў, літаратуразнаўчых даследаванняў, гістарычных нарысаў.
Даследаваў беларускую літаратуру, гісторыю грамадскай думкі і нацыянальна-вызваленчага руху ў Беларусі XIX стагоддзя, жыццё і дзейнасць К. Каліноўскага, В. Дунін-Марцінкевіча, Ф. Багушэвіча, А. Вярыга-Дарэўскага, П. Шпілеўскага, Я. Коласа і Я. Купалы.
Атрыбутаваў аўтарства «Энэіды навыварат» і «Тараса на Парнасе».
Працаваў над скарыназнаўчымі тэмамі.
2008 год. Памёр Аляксандр Дракахруст. Паэт і перакладчык.
Служыў ваенным журналістам, карэспандэнтам газеты «Во славу Родины».
Аўтар 16 зборнікаў вершаў.
Пераклаў на рускую мову шэраг вершаў і паэм М. Аўрамчыка, А. Астрэйкі, Р. Барадуліна, А. Вялюгіна, С. Грахоўскага і іншых.
Буйнейшы забудоўшчык у Магілёўскім рэгіёне, абласное упраўленне капітальнага будаўніцтва сістэматычна парушала заканадаўства аб дзяржаўных закупках…
Депутат Олег Дьяченко во время приема граждан в Осиповичах внезапно собрал вокруг себя много людей…
Адразу два чалавекі сталі ахвярамі пажараў у Клічаўскім раёне 21 кастрычніка. Раніцай каля 5 гадзін…
Члены пролукашенковской партии «Белая Русь» будут пачками повышать квалификацию в Могилеве. Кривая благосостояния народа растет,…
Кіраўніцтва Горацкага райвыканкама правяло ўрачысты прыём для шматдзетных маці блізнятак, двайнятак і трайнятак. Жанчыны былі…
Кватэра засталася ёй у спадчыну ад бацькі, які прапаў без вестак. У былой палітзняволенай, што…