Category: Раёны

Александрия будет встречать друзей. Как всегда – нехваткой сортиров

Навіна ад

Пивной фестиваль, ежегодно организуемый на малой родине Лукашенко, демонстрирует всю простонародную эстетику режима.

О прелестях, которые будут ждать гостей фестиваля «Александрия встречает друзей», пропагандисты распинаются наперебой.

И великих певцов, мол, там будет пруд пруди и концертных программ столько, что шуба завернется. Ну и выставок достижений-поделок хватит на сотню рубрик «Ужасы Александрии», которые ежегодно приводят в трепет тех из беларусов, у кого еще сохранились ясный ум и твердая память.

Хочу поделиться личным опытом двух поездок на эту тусовку в составе одного из торговых предприятий.

Во-первых, следует признать – места там действительно красивые. Тем больнее видеть, как бесталанные режиссеры-постановщики ухитряются свести на нет все, подаренные матушкой-природой, красоты.

Поле там устилают деревянными щитами, по которым впоследствии передвигаются участники действа и на которых устанавливаются торговые палатки, столы, стулья, «зонтики». Все это слегка пошатывается.

Обеспечить гостей напитками и едой должны районные потребительские общества, съехавшиеся со всей страны.

Надо отметить, что движуха в райпо, накануне «Александрии», превращается в настоящую истерию.

Белкоопсоюз заваливает областные организации кучей распоряжений, те спускают их нижестоящим районным учреждениям, а райпо день и ночь готовят оборудование, распечатывают красочные ценники и посылают наверх схемы расстановки палаток. Все это делается уже в пятнадцатый раз, но бардак такой, словно о «празднике» объявили за час до его начала.

Из-за авральных сборов частенько страдает торговое оборудование. Строители спешат, обращаются с ним не особенно нежно и, после погрузок-разгрузок, кое-что приходится списывать.

Первыми на место выезжают энергетики, ответственные за подключение своего оборудования к электросети. За ними отправляются стройбригады, устанавливающие палатки. Сами продавцы едут поздно ночью, чтобы оказаться на площадке фестиваля где-то к четырем утра. Они раскладывают привезенную провизию и в девять покидают территорию, потому что накануне праздника компетентные органы проверяют площадку на предмет, как говаривал Лукашенко, «заточек, ножей и прочей взрывчатки».

Все это время продавцы и прибывающие гости тихо-мирно, часа два-три, сидят под заборами или выстраиваются в бесконечную очередь в единственный близлежащий магазин или единственное же кафе на открытом воздухе.

На этом испытания не заканчиваются. Пропускных пунктов с металлоискателями не хватает. Очереди желающих попасть на всенародное гуляние движутся с черепашьей скоростью. И все это – на солнцепеке.

Наконец-то, после всех мытарств, ты оказываешься в александрийском «раю». Пока еще день и все выглядит чинно-благородно. Очереди у палаток небольшие, мест за столиками хватает всем. Начальники, с важным видом, обходят палатки своих предприятий, делают подчиненным замечания.

Помню, как все притихли, когда межу палатками появился сам Виктор Лукашенко со своей свитой. Ходят и другие знаковые личности – председатели облпотребсоюзов оценивают качество торгового обслуживания вместе с «губернаторами».

Короче, рядовой народец может встретить здесь почти всех, кто денно и нощно печется о его благе. У каждого райпо есть свой, образованный палатками «дворик», где установлена vip-палатка и патриции могут пропустить рюмку-другую, закусив шашлыком вдали от глаз любопытных плебеев.

Между тем, количество гостей увеличивается. Мест за столами и стульев уже не хватает. Люди с бокалами пива в руках тщетно ищут уголок, где можно спокойно выпить.

Кстати, на празднике потребление спиртного ограничивается – «заправиться» можно только в определенное время.

Начинают прибывать поезда и вскоре купальская площадка превращается в муравейник, настоящий рай для карманников. Теснота, запах пота, смешанный с ароматами пива и жарящихся шашлыков становятся настолько невыносимыми, что ты уже не обращаешь внимания на гремящую вдалеке музыку.

Смеркается, где-то выступает с пламенной речью Лукашенко, но гостям праздника уже не до речей – дает знать о себе выпитое пиво. Начинается поход или скорее, великий исход к туалетам. Их, на всех желающих опорожнить мочевой пузырь, не хватает. Да и пробиться к заветным сортирам достаточно сложно – люди дышат друг другу в затылок.

Туалеты в Александрии двух типов – кабинки и «шестизарядные писсуары», установленные на открытом месте. Пока женщины дожидаются своей очереди в кабинки, мужики ходят по-маленькому в писсуары прямо на глазах дам. Уже никто никого не стесняется. Наступает, что называется, всебеларусское братство.

Доводилось видеть и тех, кто не смог добраться до туалетов и пытался отыскать укромное местечко для того, чтобы справить нужду. Только где ты его отыщешь, когда вокруг такие же бедолаги?

Праздник при этом не затихает, превращаясь уже в некое подобие древнеримской оргии времен Калигулы или шабаш на Лысой горе. Все больше пьяных, все громче музыка.

Надо отметить, что продавцы райпо, хоть и приезжают с фестиваля, как выжатые лимоны, но на свою горькую судьбу не жалуются. Поздний вечер праздника – время, когда никто и ничего уже не считает и за «резиновый» шашлык, разгоряченный патриотизмом и спиртным, клиент готов заплатить как за целого поросенка.

Чарка и шварка царят на александрийском поле до раннего утра. Второй день фестиваля – бледное повторение первого. Уже нет былой лихости и энтузиазма, начальство разъехалось и все начинают потихоньку сматывать удочки.

Кстати, просто так, за здорово живешь, купальская ночь тебя не отпустит: придется еще топать не меньше трех километров до автомобильной стоянки.

Вот так праздник «Александрия встречает друзей» становится красочной иллюстрацией того, что называется пиром во время чумы.

Александрийский маразм крепчает. В этом году, сообщается на сайте Могилевского облисполкома «…общая длина торговых рядов на «купальском» поле составит около 1,8 километра – плюс 150 метров к прошлому году. Всего в выездном обслуживании гостей и участников праздника будут задействованы около 200 организаций и предприятий. Они организуют 3,7 тысячи посадочных мест, что на 600 больше, чем на прошлом фестивале…».

Про увеличение количества сортиров деликатно не упоминается.

Фото из открытых источников.

“Душыў, пакуль не страчу прытомнасць” – былая палітзняволеная распавяла пра катаванні КДБ

Навіна ад

Алеся Буневіч, жонка бялыніцкага актывіста Алега Мяцеліцы дала вялікае інтэрв’ю “Нашай Ніве”, у якім распавяла пра катаванні падчас затрымання, Сяргея Ціханоўскага і сваю справу ў кампаніі з “рэйкавымі партызанамі” з Бабруйска.
 Continue reading ““Душыў, пакуль не страчу прытомнасць” – былая палітзняволеная распавяла пра катаванні КДБ”

Аб’яўлены даты Мсціслаўскага рыцарскага фэста

Навіна ад

Рыцарскі фэст у Мсціславе сёлета пройдзе 3 і 4 жніўня – расказала начальнік аддзела культуры Мсціслаўскага райвыканкама Наталля Біскуп. Як і заўсды, ён пройдзе на Замкавай гары, некаторыя лакацыі будуць размеркаваныя на ўсім горадзе. Чакаецца гандаль сувенірамі ручной работы, рок-фестываль, бугурты, тэатралізаваны штурм замка, вогненнае шоў. Госці фестываля – у асноўным расійскія клубы рэканструкцыі з Масквы, Санкт-Пецярбурга і іншых гарадоў.

Фота: “Святло Кастрычніка”, архіў

Трох чалавек выратавалі на вадзе на Магілёўшчыне, двое патанулі

Навіна ад

Карціна здарэнняў аднолькавая – адважныя мужчыны заплывалі за буйкі, а потым іх пакідалі сілы, рухі станавіліся хаатычнымі.

Задуха на выхадных і ў панядзелак прывяла да цэлай серыі здарэнняў на вадзе па ўсёй Магілёўскай вобласці. Жаданне ахаладзіцца прывяло да трагедыі ў Мсціславе – тут у рацэ Віхра на вуліцы Лясной патануў малады хлопец 2006 года нараджэння. У Бабруйску трое маладых хлопцаў вечарам 1 ліпеня вырашылі пераплыць Бярэзіну ў раёне Рачнога порта. Двое з іх вярнуліся на бераг, а трэці, 2007 года нараджэння, патануў.

Адразу трох чалавек выцягнулі з вады ратавальнікі – на Святым возеры ў Магілёве, на пляжы ў Палыкавічах і ў Бабруйску на Бярэзіне. Кожны раз супрацоўнікі выратавальнай службы канстатавалі адну і тую ж карціну. Мужчына пайшоў плаваць, заплыў далёка за буйкі, а сілаў каб вярнуцца не хапіла. 

У Палыкавічах, напрыклад, ахвярай вады ледзь не стаў 51-гадовы мужчына. Да будынка выратавальнага паста падбег мужчына і паведаміў, што яго таварыш паплыў на супрацьлеглы бок, але ні на беразе, ні на паверхні вады яго не відаць. Прыкладна ў 15 метрах ад зрэзу вады ратавальнік заўважыў мужчыну, які стараўся плыць. Рухі яго рук і галавы былі хаатычнымі. Мужчыну дасталі на бераг.

Такая самая карціна назіралася на пляжы на Святым возеры ў Магілёве і на Бярэзіне ў Бабруйску, дзе выратавалі 26-гадовага хлопца і пенсіянера адпаведна.

Фота: mogilev.media

Пенсионер из Глуска ради мести прокалывал шины сельхозтехнике предприятия

Навіна ад

Житель Глуска в течении двух недель повреждал сельхозтехнику из-за того, что обиделся на предприятие. 

Попавшегося на хищении дизельного топлива 64-летнего жителя Глуска понизили в должности, пишет телеграмм-канал «Обратная сторона». Однако работать простым слесарем он не пожелал и выдумал план мести.

Две недели он ездил на свое сельхозпредприятие, дожидался когда сторож пойдет на обход территории и прокалывал шилом шины сельскохозяйственной техники. В конце концов, руководство заподозрило неладное и обратилось в милицию. Мстителя быстро вычислили. Теперь он – обвиняемый по уголовному делу.

Фото носит иллюстративный характер.

Реконструкция боя за переправу через Березину прошла под Бобруйском

Навіна ад

Одно из сражений операции «Багратион» восстановили реконструкторы военно-исторических клубов Беларуси, России, стран Балтии и Израиля.

В реконструкции одного из сражений, вошедших в историю под названием «Бобруйский котел», участвовали 400 реконструкторов из шестидесяти пяти военно-исторических клубов, сообщают «Могилевские ведомости».

За масштабным действом наблюдали 10 000 человек.

В ходе боя за переправу через Березину 28-29 июня 1944 года советские солдаты отразили 26 атак гитлеровцев и  замкнули кольцо окружения.

Так началась операция «Багратион» положившая начало изганнию оккупантов из Беларуси.

Воссоздать атмосферу тех грозных дней реконструкторам помогла военная техника образца 1944 года.

 Фото «Могилевские ведомости».

Ландшафт могилевской пропаганды – давайте познакомимся с его бугорками

Навіна ад

Mogilev.media давно и незаслуженно обращает внимание на попытки государственных журналистов Могилевского региона вписаться в желтую струю официальной пропаганды. Нам важно выяснить, кто эти люди, живущие среди нас и так отличающиеся от нас.

На Могилевщине действует около трех десятков государственных редакций – это коллективы двадцати одной районной газеты и около десятка изданий покрупнее расположены в Могилеве. В каждом коллективе как минимум по четыре-пять корреспондента, если речь идет о районках. Всего получается больше сотни лиц, профессионально занятых в государственной идеологической системе. Но из этой сотни человек только несколько единиц выбиваются из общего ряда тем, что пропаганде отдают себя с удовольствием.

Оставим пока за скобками тружеников областного уровня и обратим внимание на провластных блогеров из могилевской глубинки. Сколько их вообще всего? Как ни странно, ничтожно мало. Анализ передовиц районных газет показывает нам, что всего три человека, числящихся в штате региональных редакций, периодически выступают на страницах своих изданий с публицистическими попытками.

Вот эти люди – Александр Лейчинский, журналист из Хотимска, главный редактор газеты “Крычаўскае жыццё” Анна Шинкарева и костюковичский журналист Игорь Ковалев.

Александр Лейчинский из хотимской газеты “Шлях Кастрачніка” – глубокий пенсионер и коммунист, который не может представить себе полевые работы без экранов соцсоревнований, а западную демократию – без произвола полиции, применяющей водометы против мирных протестующих.

Александр Лейчинский – справа

Всю сознательную жизнь Александр Петрович проработал в газете “Шлях Кастрычніка”, занимаясь освещением сельскохозяйственных “успехов” одного из самых нищих регионов  Могилевщины и привык к тому, чтобы находить корни наших бед в происках буржуинов.

Что из того, что коровы были об…ными, а на полях ни черта не росло и без всяких санкций? Что из того, что наши “экономические чудеса” зиждились на подачках России, с ее имперскими амбициями? Не суть. Сияющие вершины коммунизма все равно выглянут из-за туч англосаксонского мракобесия.

Александр Лейчинский продолжает выступать против ЦРУ, “Моссада”,  МИ-6 и “Сюртэ” при первом удобном случае и уверенно лидирует в нашем мини-рейтинге пропагандистов с публикациями в рубрике “Зацепило”. По аналогии с “Накипело” Муковозчика.

На втором месте –  редактор кричевской “районки” Анна Шинкарева. На страницах вверенного ей СМИ Анна скромно выступает в роли лидера реинкарнированного кричевского общества «Знание» и проповедует тему глобальных проблем Запада.

Но выступает она не как главред с соответствующей зарплатой, а как этакая общественница-патриотка, которая, якобы находясь в отдалении от провластного корыта, высказывает свою гражданскую позицию. 

Эта дама не так осторожна в выражениях, как Александр Лейчинский и склонна употреблять оскорбления из убогого лексического запаса Азаренка, вроде “мосек” и “иуд”. Активистке общества “Знание” подобный жаргон может позволителен, а вот главному редактору вроде бы не пристало говорить с читателями на языке базарных торговок.

Именно на этой “фене” Шинкарева пытается что-то доказывать лондонской “Таймс”, с чисто ябатьковской наглостью забывая о том, что авторитетное английское издание выступает в ее случае в роли слона, на которого визгливо лает кричевская моська.

Как тут не вспомнить слова Мюллера, адресованные Штирлицу: не считайте себя фигурой, равной Черчиллю. 

А Анна Шинкарева считает. Но что взять с человека, который сравнивает журналистов, обслуживающих культ личности Лукашенко с защитниками Брестской крепости?

Так и хочется сказать: прочь грязные лапы от героев! Не скажем, а просто отдадим Шинкаревой второе место в рейтинге пропагандистов из могилевской  глубинки.

Третье место достается бесстрашному острослову из Костюкович Игорю Ковалеву, который, несмотря на то, что пытается играть в “Что? Где? Когда?”, как оказалось, слабо разбирается в географии и прославился тем, что однажды присоединил Калининградскую область странам Балтии.

Ну, проблемы с географией вполне простительны выпускнику исторического факультета БГУ, специализирующемуся на истории древнего мира и средних веков.

Свою жизненную позицию Ковалев выражает кратко и емко: торопись медленно.

Мудрости вроде “беги шагом” или “кричи шепотом” наверное и подвигают Игоря время от времени высказывать свое мнение о проблемах совсем не костюковичского масштаба.

У Игоря, правда, нет жизненного опыта Лейчинского и напористости Шинкаревой, но есть, как уже замечено, бесстрашие и стремление к плюшевому самопожертвованию, с которыми он и обличает самого опасного соперника всей своей жизни – “коллективный Запад”. А с такими задатками Ковалев себя еще покажет. Тем более, что он земляк Ирины и Виталины Петрусевич, захвативших власть в областных СМИ.

 Фото из открытых источников 

Тры чалавекі загінулі ў ДТЗ пад Слаўгарадам

Навіна ад

Кіроўца легкавушкі не прапусціў грузавік, які ехаў па галоўнай дарозе.

Трагедыя адбылася вечарам 30 чэрвеня на трасе з Крычава на Бабруйск, недалёка ад Слаўгарада – паведамляе прэс-служба абласнога УУС. Выяжджыючы з другаснай дарогі на галоўную, 26-гадовы кіроўца аўтамабіля Chevrolet не прапусціў грузавы аўтамабіль DAF. У выніку аварыі загінулі тры пасажыры легкавушкі. Яшчэ два чалавекі – сам кіроўца і яго пасажыр – дастаўленыя ў лякарню. 

Фота: ДАІ

Колькі гадоў Магілёву – 644, 757, 1000 ці 1422? Вялікі разбор

Навіна ад

У дні святкавання Магілёвам Дня горада – разбіраем асноўныя версіі пра яго паходжанне. Спойлер – у Магілёва насамрэч цэлая куча дат на любы густ, з якіх можна было б з поўным правам адлічваць храналогію.

Афіцыйная дата заснавання Магілёва – 1267 год. Але калі звярнуцца да гісторыкаў з просьбай патлумачыць, адкуль узялася і наколькі справядлівая гэтая дата, то можна пачуць вельмі шмат розных складаных разважанняў. Напрыклад, мы пачуем, што насамрэч няма ніякай гістарычнай крыніцы XІІІ стагоддзя, дзе была б запісаная гэтая дата. Таксама мы пачуем, што паводле археалагічных крыніц горад нашмат старэйшы, і мог бы смела адзначаць сваё 1000-годдзе. І нават больш дакладную дату сёлета – 1422-годдзе. Альбо, мы пачуем, што наогул няма ніякіх летапісных доказаў існавання Магілёва ў перыяд, ранейшы за 1380-я гады.

Што не так з датай 1267

Многія гісторыкі лічаць, што ўпершыню дата заснавання Магілёва ў 1267 годзе паявілася ў выданні “Хроніка беларускага горада Магілёва”, якое было падрыхтавана магілёўскім гісторыкам Мікалаем Гартынскім і пабачыла свет у 1887 годзе. Выданне Гартынскага – гэта пераклад магілёўскай хронікі Трафіма Сурты з польскай мовы на рускую, са скарачэннямі і невялікімі зменамі. Дык вось, у арыгінальным тэксце хронікі Сурты гэтай даты – 1267 год –  няма.

Адсюль і распаўсюджаная ў колах аматараў гісторыі Магілёва думка, што ўзятая немаведама адкуль, ледзь не выдуманая Гартынскім дата ніяк не можа лічыцца падставай для адліку гарадской храналогіі. Але гэта не зусім так – чаму, патлумачым ніжэй. 

Трэба адразу агаварыцца, што самай ранняй летапіснай крыніцай, у якой згадваецца горад Магілёў, з’яўляецца гістарычна-геаграфічны твор канца XIV стагоддзя “Спіс рускіх гарадоў блізкіх і далёкіх”, час напісання якога даследчыкі адносяць да 1380-х гадоў.

Папярэдняя выснова, якую неабходна зрабіць у гэтым месцы – любая дата існавання Магілёва, старэйшая за 1380-я гады, з’яўляецца гіпатэтычнай і была сфармуляваная ці прапанаваная ў пазнейшыя часы. А з гэтага вынікае, што калі б адміністрацыя горада Магілёва адлічвала храналогію абласнога цэнтра абапіраючыся выключна на дакладныя крыніцы, то самай старажытнай і бясспрэчнай была б даціроўка прыблізна пад 1380-м годам, а значыць, сёлета наш горад адзначаў бы не 757, а 644 гады сваёй гісторыі.

Але ж, падставы для святкавання Дня горада мы прадстаўляем не ў судзе, таму тут можна дапускаць некаторыя вольнасці, абапірацца на легенды і гіпотэзы, альбо наогул, як у нашым выпадку – проста на традыцыю. Гісторыкаў жа ніхто ўжо даўно не слухае.

А што гісторыкі маглі б прапанаваць яшчэ?

Знішчанае гарадзішча антаў

 Першай і самай старажытнай гіпатэтычнай датай, якая з дакладнасцю да канкрэтнага года рэгіструе магілёўскія старажытнасці, можа быць не тое што 1267-мы, і нават не 1001-1003-ці гады, а канкрэтна 602 год нашай эры. А гэта значыць, што сёлета Магілёў меў бы поўнае права святкаваць 1422-годдзе.

Гэтая дата, 602 год – гэта верагодная дата знішчэння (верагодна аварамі, верагодна антскага) гарадзішча Змяёўка, ці Пелагееўскага гарадзішча – аднаго з двух захаваўшыхся ў Магілёве гарадзішчаў. 

Як маглі выглядаць анты па версіі нейрасеткі midjourney.co

Паводле дадзеных археалогіі, гэтае гарадзішча існавала на беразе Дубравенкі ў першай палове І тысячагоддзя нашай эры, і адносіцца да кіеўскай і калочынскай культур. Кіеўская культура існавала на украінскіх, беларускіх і сумежных расійскіх землях у II – V стагоддзях, а калочынская лічыцца разнавіднасцю кіеўскай, якая існавала на землях Магілёўшчыны і Гомельшчыны ў V – VII стст. Гэтыя культуры сучаснымі даследчыкамі звязваюцца з такім старажытным славянскім народам, як анты.

З пісьмовых крыніц вядома, што ў 602 годзе аварскі каган зладзіў ваенны паход супраць антаў, хаўруснікаў Візантыі, дзеля помсты за напад візантыйскіх войскаў на аварскія землі. Пра тое, што гэты паход быў паспяховым для авараў сведчыць факт, што з гэтага часу анты знікаюць з гістарычнай арэны.

У сваёй супольнай працы “Гарадзішча Змяёўка (Пелагееўскае гарадзішча) у Магілёве” дактары гістарычных навук, прафесары І.А. Марзалюк і Я.Р. Рыер выказваюць меркаванне, што ў выніку дадзенага пахода было знішчана ў тым ліку і гарадзішча Змяёўка.

Гарадзішча Змяёўка на фотаздымку 1980-х гг.

На карысць гэтай гіпотэзы гаворыць слой попелу, якім завяршаецца культурны слой на гарадзішчы. Такі самы фінальны слой попелу знаходзяць археолагі і на іншых помніках калочынскай культуры. Наогул, у VII стагоддзі абрываецца існаванне ўсёй калочынскай культуры. 

Старажытныя авары вачыма сучаснага мастака. Крыніца: pikabu.ru

Такім чынам, існуе пэўны лагічны ланцуг у разважаннях, які дапускае, што самай старажытнай датай, якая можа быць прапанаваная сучаснымі гісторыкамі дзеля адліку магілёўскай храналогіі – можна лічыць 602 год. Аднак, канечне, спробы прывязаць падзеі, зафіксаваныя археалагічна з канкрэтнымі гістарычнымі звесткамі заўсёды маюць умоўны характар.

Тысячагоддзе, якое не адбылося

Наступнай гіпатэтычнай даціроўкай, на якую магла б абапірацца гарадская храналогія, з’яўляецца кароткі перыяд княжання ўнука Рагнеды, полацкага князя Усяслава Ізяславіча, 1001 – 1003 гады. Ён быў, верагодна, старэйшым сынам Ізяслава – сына Рагнеды і Уладзіміра Святаславіча, і пражыў вельмі кароткае жыццё. Гісторыкі мяркуюць, што ён яшчэ дзіцём быў абраны на полацкае княжанне і памёр у зусім юным узросце. Яго княскае кляймо выяўлена на фрагменце керамічнага вырабу, знойдзеным І.А. Марзалюком падчас раскопак у Магілёве. 

Кляймо з выявай “Трызуба” Усяслава Ізяславіча з Магілёва.

Кароткі перыяд княжання Усяслава Ізяславіча, а таксама геральдычная адметнасць выявы “Трызуба” (раздвоены правы верхні кут “Трызуба” – унікальны элемент асабістага княскага знака) даюць падставы ўпэўнена абапірацца на дадзеную даціроўку. 

Не хапае, аднак, яе засваення грамадствам. Гістарычны шанец для гэтага быў згублены ў 2001-2003 гадах, калі горад меў усе падставы адзначыць 1000-годдзе сваёй гісторыі, але адной ініцыятывы з боку гісторыкаў для гэтага аказалася мала. Ні кіраўніцтва горада, ні шырокія колы грамадскасці не праявілі адпаведных ініцыятыў.

Канечне, мы зноўку маем справу з археалагічным артэфактам, які зноўку надае пэўную долю ўмоўнасці нашым высновам, але ў дадзеным выпадку гэта надзвычай інфарматыўны артэфакт, і яго пераканаўчая база даволі вялікая.

І зноў 1267-мы

 Але, вернемся да той даты, якая зараз з’яўляецца афіцыйнай для пачатку адліку магілёўскай гісторыі. Мы казалі, што гісторыкі часам наракаюць на Мікалая Гартынскага, што гэта быццам бы менавіта ён адвольна размясціў у сваім перакладзе “Хронікі Магілёва” 1267-мы год, як год заснавання горада.

У 2017 годзе ў газеце Магілёўскага дзяржаўнага універсітэта “Універсітэцкі веснік” вядомы магілёўскі гісторык Васіль Набелахаў размясціў фундаментальны артыкул, у якім пераканаўча патлумачыў прычыну паяўлення даты 1267 у выданні Мікалая Гартынскага.

Як вядома, “Хроніка Магілёва” была распачатая магілёўскім лаўнікам і старастай купецкім Трафімам Суртой у канцы XVII стагоддзя. Пасля яго смерці запісы ў хроніку стаў рабіць рэгент магілёўскай магдэбургіі Юрый Трубніцкі, а пасля яго – яшчэ тры пакаленні Трубніцкіх, давёўшы хроніку да пачатку ХІХ стагоддзя. Але акрамя Трубніцкіх у канцы XVIIІ – пачатку ХІХ стагоддзяў над рукапісам працаваў яшчэ нехта – гісторыкі пакуль не ведаюць, хто, а толькі дапускаюць меркаванне, што рукапіс на некаторы час пакідаў сям’ю Трубніцкіх, а потым зноў вярнуўся да гаспадароў.

У гэты ж час, у прамежку з 1798 па 1820 гг. на падставе хронікі Сурты і Трубніцкіх у Магілёве быў зроблены скарочаны варыянт хронікі, так званы кароткі спіс, у які ўвайшлі толькі звесткі, якія непасрэдна адносіліся да магілёўскіх падзей. У выніку скарочаны варыянт складае ўсяго ¼ ад тэкста першапачатковага рукапісу. Аўтар гэтага скарочанага варыянта таксама застаецца невядомым. 

Але самае галоўнае для нас вось што: скарочаны варыянт хронікі атрымаў яшчэ і шэраг дапаўненняў. Так, у ім паявілася ўступленне, якое павінна было пазнаёміць чытача з кароткім аглядам гісторыі ўзнікнення горада – гэта частка, якой у паршапачатковай “Хроніцы” не было.

Менавіта тут, ва ўступленні, невядомым аўтарам упершыню было адзначана, што “Замак Магілёўскі мае назву ад рускага кіеўскага князя Льва Данілавіча, які заснаваў яго ў 1267 годзе ад Нараджэння Хрыстова”.

Першая старонка кароткага спіса “Хронікі Магілёва”з даціроўкай заснавання горада пад 1267-м годам.

Ці абапіраўся аўтар кароткага варыянта “Хронікі” на нейкія дакументы – застаецца невядомым, і наўрадці будзе высветлена.

Заснавальнік Магілёва – Леў Данілавіч?

Таксама, неабходна выказаць некалькі разважанняў пра ўказанага ў гэтай кароткай “Хроніцы” заснавальніка Магілёва. Ці мог Леў Данілавіч (больш вядомы як князь галіцкі, а не кіеўскі) апынуцца ў нашым рэгіёне ў адзначаны час? Тэарэтычна мог, гэтаксама як мог на кароткі час быць успрынятым як князь кіеўскі – так што моцнага супярэчання гістарычным фактам тут мы не знойдзем. 

Справа ў тым, што назадоўга да гэтага, у 1264 годзе памёр яго бацька, Данііл Раманавіч, вялікі князь кіеўскі, і ў адным з пазнейшых тэкстаў – “Сінапсісе” 1674 года Леў Данілавіч называецца кіеўскім князем на 1266 год. 

Леў Данілавіч на фоне сваёй сталіцы, г. Львова (карціна XVII ст.)

У 1267 годзе Леў Данілавіч прэтэндаваў на тытул вялікага князя ВКЛ і ўступіў у канфлікт з тагачасным вялікім князем Войшалкам, які рыхтаваўся адысці ад улады. Войшалк вырашыў перадаць кираванне ў дзяржаве не Льву Данілавічу, а яго брату, Шварну Данілавічу. 18 альбо 23 красавіка 1267 года Леў Данілавіч забіў Войшалка ў манастыры горада Уладзіміра-Валынскага. 

Леў Данілавіч так і не стане вялікім князем ВКЛ, але і пазіцыі Шварна пасля смерці Войшалка былі пахіснутыя. Мы можам зноў жа тэарэтычна дапусціць, што некаторыя беларускія землі маглі стаць арэнай актыўнасці Льва Данілавіча ў адзначаны час. Але гэта, зноўку, дапушчэнне.

Такім чынам, мы знаходзімся перад фактам, што рэгістрацыя даты 1267-мы год, як даты заснавання Магілёва, мае рэтраспектыўны характар, упершыню паявілася ў канцы XVIII – пачатку ХІХ стст., а дакументы, блізкія да ХІІІ ст., якія б яе пацвярджалі, застаюцца невядомымі сучаснай навуцы. Адначасова, хада гістарычных падзей на тэрыторыі Беларусі ў гэты час падштурхоўвае нас да высновы, што да гісторыі горада Магілёва сапраўды мог спрычыніцца князь Леў Данілавіч і адбыцца гэта магло менавіта ў раёне 1267 года.

І гэта ўсё? Не!

У 1847 годзе ў Лейпцыгу выдавец Іахім Лялевель надрукаваў гістарычны атлас Польшчы, на адной з мап у якім, пазначанай як мапа на 1279 год, быў указаны Магілёў.

Як бачым, сама мапа адносіцца да сярэдзіны ХІХ ст., і ў які раз для нас застаецца невядомым, на якія крыніцы абапіраўся выдавец, размяшчаючы на ёй Магілёў – у яго былі на гэта дакументальныя падставы, ці ён выкарыстаў наш горад проста дзеля геаграфічнай прывязкі? 

Што характэрна – на іншых, пазнейшых картах з гэтага атласа Магілёў знікае, і паяўляецца зноў толькі на мапе на 1572 год.

Мапа “Польшча ў часы Баляслава”, на 1279 год.
З Выдання J. LELEWEL, Historischer Atlas von Polen, Leipzig 1847.

Што з гэтага вынікае? Што тэарэтычна, маглі існаваць крыніцы ХІІІ стагоддзя, у якіх рэгіструецца горад Магілёў – прычым храналагічна вельмі блізка ад нашай легендарнай даты 1267, што ўскосна грае на карысць гэтай традыцыйнай даціроўкі.

Магілёў на мапе на 1279 год.

Асоба аўтара артыкула высвятляецца

Загалоўнае фота: midjourney.co

У Магілёве паставілі электрычную велапаркоўку – каму гэтая бздура патрэбная, гараджане не разумеюць

Навіна ад

Да Дня горада, што адзначаецца ў Магілёве на гэтых выходных, “Магілёўліфтмаш” падрыхтаваў абласному цэнтру даволі сумніўны падарунак. Вертыкальная электрычная велапаркоўка на шэсць ровараў была ўсталяваная прадпрыемствам на плошчы перад “Атрыўмам”. Раней гэтую дзіўную канструкцыю ўжо прэзентавалі на адкрыцці веласезона ў Магілёве.

Кіраўніцтва “Магілёўліфтмаша” пазіцыянуе сваю велапаркоўку як нейкае элегантнае вынаходніцтва, тады як у жыхароў горада, асабліва ў раварыстаў, узнікае вельмі шмат пытанняў што да глуздоў у аўтараў гэтай ініцыятывы.

Па-першае, на тым месцы, якое займае велапаркоўка, можна было б звычайным чынам размясціць тыя ж самыя шэсць веласіпедаў, калі не больш. Прадстаўнікі “Магілёўліфтмаша” на гэта заяўляюць, што ўтылітарныя функцыі велапаркоўкі другасныя, а ў першую чаргу гэта “малая архітэктурная форма” і “арыгінальны дызайн”.  А па-другое, сумненні выклікае якраз дызайн. Жалезная спаруда, пафарбаваная ў аранжавы колер – гэта тое, што павінна ўпрыгожваць горад, здзіўляюцца гараджане?

“Хватит уродовать город разным мусором” – рэагуюць на канструкцыю каментатары пабліка Mogilev Live. “Бессэнсоўна і бязлітасна. Я свой ровар туды ніколі не пастаўлю, навошта мне гэты гемарой з абвязваннем стужкамі каб далібог не зваліўся?” – піша карыстальнік, падпісаны як Andrej Žuraŭkoŭ.

Каля Магілёўскага абласнога музея імя Масленікава ўжо паставілі недарэчную гаргару – вертыкальную паркоўку для аўтамабіляў – нагадваюць таксама магілёўцы. У выніку толькі сапсавалі від на гісторыка-культурную каштоўнасць, а самой паркоўкай так ніхто і не карыстаецца.

Фота: magilev.by